________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સત્યવાદી શેભન શેઠ
લેખક : શ્રી રતીલાલ મફાભાઈ શાહ-માંડલ
મહુારાજા કુમારપાળના સમયમાં શ્રીપાલ નામે એક ગરીબ જૈન હતા. જે પરચુરણ હાટડી ચલાવી
ફના પિતા હાઇ એને ખૂબજ પરિશ્રમ ઉઠાવવા પાતા હતા છતાં પેટપુરતુ રળી શકાતું નહિ જેથી એ ખૂબ કરકસર કરતા. સાથે ગ્રાહકોને પણ ચીજ લેવા દેવામાં પણ જે બાજુ લાભ હાય તે બાજુ ત્રાજવાની દાંડી નમાવી દેતા. હલકો અને સસ્તા માલ પણ સારા સાથે ભેળવી દઇ સારા માલને નામે ખપાવી દેતે. જોકે એથી ગ્રાડુકે। તૂટતા. જેથી નવા મેળવવા માટે ખૂબજ મથામણ કરવી પડતી.
પણ શાભને ન્યાય અને પ્રમાણિકતાના રાહુ ન છેડ્યો. સત્ય ખેલવાનું ન તયુ' અને એ માટે પોતાનુ ગુજરાન જેમ તેમ ચલાવતા. છ ખાળ-પિતાના ઢપકો પણ સહી લેતા. એકવાર પિતાએ કરેલા મોટા સેાદામાં એણે જણાવ્યુ` કે “ પિતાજી ! એ ચણા તેા સડેલા છે નવા ચણાના કોથળા તા આ ખાજુ ગોઠવ્યા છે. ” આ સાંભળી ગ્રાહક શેઠની લુચ્ચાઈ જાણી ગયા અને રસ્તે પડ્યો. શેઠે આથી સારા ના ખર્ચા જેથી ઉશ્કેરાઈ જઇ પુત્રને ઢારમાર માર્યાં. આજુબાજુના વેપારીઓ તથા ગ્રાહકોએ વગેરેએ વચ્ચે પડીને પુત્રને છોડાવ્યેા. શેભન થાડા દિવસ ખાટલે પડ્યો. પણ એને દુઃખ મારનું નહેતુ પણ અપ્રમાણિક ધંધાનુ હતુ. ભૂખે મરવું એ પસંદ કરતા પણ જાડ-અન્યાય એ સહી શકતા નહીં.
એને માટે દિકરા શાભન નાની ઉંમરેંજ પિતાની દુકાને બેસી ગયા હતા. પણ એથી પિતાની મુ ંઝવણમાં વધારાજ થયા કારણકે શે।ભન સત્યવાદી હતે. ધર્મિષ્ટપણાને કારણે નાનપણથીજ ન્યાય નીતિથી વર્તવું, ટાઈપણ સાથે દગા-પ્રપંચ ન કરવા એવા સંસ્કારાએ એનામાં ઉંડી જડ ઘાલી હતી.
આ કારણે ન કેઇનું અધિક' લેતા. ન કોઇને આછું તેળી આપતા. પિતા ભાવમાં જેમ વાગે તેમ વગાડતા. નાના ખાળકો કે અજાણ્યાએ પાસેથી વધુ ભાવ લેતા તેમજ સારાને નામે હલકો માલ પણ વળગાડી દેતા. પણુ ચેભન, નાના હાય કે મેટા, જાણીતા હાય કે અજાણ્યા, સહુ પાસેથી એકજ ભાવ લેતેા. તેમજ નબળા માલને નબળા અને સારા માલને સારા કહેતા. આમ એ એક રીતે કામ લેતા, પિતા બીજી રીતે લેતા આથી પિતા-પુત્ર વચ્ચે ઘર્ષણ થવા લાગ્યું. કયારેક એની પ્રમાણિકતા અને સચ્ચાઈ ને કારણે ગ્રાહકોની હાજરીમાંજ પિતાને ભોંઠા પડવુ' પડતું, આથી પિતા ક્રુદ્ધ બની એને ધમકાવતા અને જે આમ સત્યવાદીનું પૂછડું' બની જઇય તે બધાને હુ ખવરાવીશ કેવી રીતે કહી ખરાબ ગાળા પણ ભાંડતા.
૧૨૬૬
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પત્નીએ શેઠને કહ્યું કે ભલે આપણે ઘેંસ ખાઇને પડ્યા રહીશું' પણ તમે એને જ હવે કામ કરવા દો. દુકાન ચલાવે એવા તે એ તૈયાર થઈ ગયેા છે. પછી થોડુ રળશે તા થૈડું ખાશુ' પણ તમે એને હેરાન ન કરી એને જ દુકાન ચલાવવા દો. તમે એને માલ લાવવામાં તથા નામું તૈયાર કરવામાં મદદ કરે એટલે બસ થોડા વખત તે જુએ કે કેમ ચાલે છે. નહિતા પછી કંઈક બીજી ગોઠવણુ કરીશું'. પણ શેઠને ગળે આ વાત ઉતરી નહીં.
એ વ્યવહારૂ માણસ હેઈ ખખડવા લાગ્યા કે ધંધામાં એવી વાતેા ન ચાલે. સત્યવાદીના પૂછડા થવુ' હાય તે આધેા લઇને બેસી જાએ. ઘર ચલાવવુ' અને સત્યવાદીનુ' પૂંછડુ' પકડી રાખવુ એ એ સાથે ન ચાલે. તનેય દિકરાનેા અવગુણ દેખાત નથી પણ ભૂખે મરવા દહાડો આવશે. ભૂખે મરવા !
ઘરાગી નખળી પડી હતી. કમાણી પણ ઘટી ગઈ હતી. તેથી શેડનુ' મન ધંધામાંથી ઉડી ગયુ પણ કુટ'બના પેટની ચિંતા હતી જેથી વ્યગ્ર મની નેકરી માટે દોડાદોડ કર્યાં કરતા હતા. દુકાન એમણે પુત્રને સોંપી દીધી.
છ ખાર મહીના પુરી મુશ્કેલી ભાગવવી પડી,
[આત્માન પ્રાથ
For Private And Personal Use Only
