________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમયના પ્રવાહમાં યાને વખતના વહેણમાં કચ્છ
લેખકઃ રે. . વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ બી. એ. એલ. એલ. બી. ભાવનગર
જૈન શાસ્ત્રકારોએ કાળની ગણના એટલી બધી કરી શકે છે એટલું જ નહિ પરંતુ વધારે અગમસુક્ષ્મરીતે ઝીણવટથી સર્વગ્રાહી નજરે કરી છે ને તેના ચેતીપૂર્વક કામ કરનાર દીર્ધદર્શી પુરૂષો ભવિષ્યમાં જરૂરી અભ્યાસ માટે ખાસ ગુરૂગમની આવશ્યકતા કરવાના કાર્યોની પણ ખરાબ લાઈનદેરી નકી કરી છે એટલું જ નહીં પણ તેના માટે ઘણો કાળક્ષેપ રાખે છે. પિતાના પ્રત્યેક કાર્યમાં કાળબળની યથાર્થ કરવો પડે તેમ છે. તેમ જ આવા મહત્વના વિષયને ગણતરી કરી લેવાની શક્તિ ધરાવતા મનુષ્યો ઘણી પુરેપુરો ઈન્સાફ આપવા માટે પણ કોઈ સારા અહેસાનીથી જીવનવ્યવહારના કાર્યમાં આગળ અને અભ્યાસી સિદ્ધહસ્ત લેખકનો પ્રયાસ જ કારગત આગળ ધપે જાય છે. સ્થિતિચુસ્ત વિચાર પ્રણાલીથઈ શકે તેમ છે. સબબ કાળગણનાની તલસ્પર્શી કાને વશ થઈ ચાલુ ઘરેડમાં જ પોતાના કાર્યનું સીમાઊંડી ચર્ચામાં ઉતરવાનું અન્ય કોઈ લેખકને માટે બંધન થતું માની લેનાર મનુષ્ય પોતાનું ભવિષ્ય રાખી આમ ફક્ત તેના ચાલુ પ્રવાહમાં આગળ ઉજવળ બનાવવા માટે કદી પણ શક્તિમાન થતા નથી. વધતા વિચારકને સામાજિક સ્થિતિ સંબંધમાં કેવા ચોમાસાની ઋતુમાં નદીમાં આવેલ પ્રબળ પુરના કેવા વિચારબળો સાથે સંઘર્ષણ થાય છે તેને પ્રવાહમાં સામે પુર જવાનું નિષ્ણાત તરનાર માટે કંઈક આછો ખ્યાલ આપવાને યોગ્ય વિચારણાપૂર્વક જેટલું સહેલું છે તેટલું સમયના પ્રવાહની સામે પ્રયાસ કરવામાં આવે છે.
જવાનું સહેલું નથી. કાળમાનની ગણને અને તેના કાળબળના અભ્યાસીઓએ કાર્યનિષ્પત્તિના કાર. બળનો પ્રભાવ એટલો બધો જબરજસ્ત ગણવામાં માં કાળની પણ ગણના કરેલી છે અને તેથી જ આવે છે કે સૌ કોઈને તેની પાસે લાચારી અનુઆપણે જોઈ શકીએ છીએ કે યથા કાળે જ-અમુક ભવવી પડે છે એટલું જ નહીં પણ જ્યારે કાળને વખતે જ વસ્તુ પરિપકવ દશાને પામે છે અને તેમાં કૃતાંતના અર્થમાં કલ્પવામાં આવે છે અને મૃત્યુના કવચિત ઉપલક નજરે કંઈક અપવાદ જણાતો હોય ભયની કલ્પના નજર સમુખ ખડી થાય છે ત્યારે છતાં તેથી જ સામાન્ય નિયમ (general rule) સૌ કોઈ મરણના ભયથી ત્રાસી જાય છે અને “જન સ્થાપીત થાય છે તેની સીદ્ધી થામ છે. વ્યવહારદક્ષ, કશળ જાણીએ મત માનીએ, નવ કાળ મૂકે કેઇન’ એવી અનુભવી પુરૂષ પ્રત્યેક કાર્યમાં કાળની ગણતરી કરીને એવી કવિતાઓ રંક કે રાયને, કાયર કે ભડવીર જ આગળ ડગલું ભરે છે. દેશ કાળને બરાબર ખ્યાલ બન્નેને મરણનો ભય એક સરખી રીતે સતાવી રહ્યા રાખ્યા સિવાય, નાના અગર મોટા કાર્ય આરંભ ખ્યાલ આપે છે. જે ધર્મવીર પુરુષને મરણને ભય કરનાર મનુષ્યને તેના કાર્યમાં જોઈએ તેવી અને નથી અગર તે જેણે મરને ભય ઉપર પણ જય તેટલી સીદ્ધી પ્રાપ્ત થતી નથી. કાળબળની સામે પુર મેળવેલ છે તે મહાત્માપુરુષ જ મહામૂલા જીવનને જઈને કાર્ય આરંભ કરનાર મનુષ્યને પાછળથી સાર્થક અને સફળ બનાવી શકે છે. પસ્તાવાનો પ્રસંગ આવી પડે છે. ભુતકાળમાં બની ઉપર જણાવ્યા મુજબ કાળબળનું ઘણું મહત્ત્વ ગયેલા બના સુવ્યવસ્થિત અભ્યાસથી જ સુજ્ઞા છતાં પણ હરકોઈ ઉપાયે પિતાનું રાજ્યશાસન ટકાવી મનુષ્યો વર્તમાન કાર્યપ્રણાલીકાની યથાયોગ્ય રચના રાખવામાં કુશળ, સાલેભી રાજા મહારાજાઓને
For Private And Personal Use Only
