________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મશાનમા સરલ-શુધ્ધ માર્ગ. ર૪૭ એવી રીતે શાશ્વત જિનચૈત્ય સંબંધી વક્તવ્યતા કહી અને ભક્તિકૃત વિગેરે અશાશ્વત જિનચૈત્યના ગુણદોષનું વર્ણન કરે છે. કપાલ, નાસિકા, મુખ, ગ્રીવા, હૃદય, નાભિ, ગુહ્ય, સાથળ, જાનુ, પીંડી અને ચરણ પ્રમુખ અગીયાર અંગોમાં જે પ્રતિમા વાસ્તુકાદિ ગ્રંથને વિષે કહેલા પ્રમાણવાળી હોય, નેત્ર, કાન, ખાંધ, હાથ અને અંગુલિ આદિ સર્વ અવયવડે અદૂષિત હય, સમરસ સંસ્થાને રહેલ પકાસને યુક્ત હોય, કાયોત્સર્ગ કરી વિરાજિત હોય, સગે સુર હોય અને વિધિવડે ચહ્યાદિકમાં પ્રતિષ્ઠિત કરી હોય, તેવી પ્રતિમા પૂજવાથી સર્વ ભવી પ્રાણીઓને તે મન વાંછિત આપનારી થાય છે. ઉપર કહેલાં લક્ષણેથી રહિત એવી જિનપ્રતિમા અશુભ અર્થની સૂચક હોવાથી અપૂજ્ય છે. જે પ્રતિમા ઉપર કહેલાં લક્ષણેથી યુક્ત હોય, પણ સે વર્ષ અગાઉ કઈ પ્રકારે અવયથી દૂષિત થઈ હોય તે તે પણ અપૂજ્ય ગણાય છે. પણ જે ઉત્તમ પુરૂષે વિધિપૂર્વક ચેત્યાદિકને વિષે પ્રતિષ્ઠિત કરેલી હોય અને તે સે વર્ષ પછી અંગથી વિકલ થઈ ગઈ હોય તે તેને પૂજવામાં બીલકુલ દેવું નથી. તેને માટે શારામાં નીચે પ્રમાણે કહેલું છે કે
" वरससयाश्रो उ8 जं विवं उत्तमेहिं संवियं ।
वियनंगुविपूजाइ तं बिंब निक्कलंन जो" ॥१॥ અહિં એટલું વિશેષ છે કે, મુખ, નેત્ર, ડેક અને કટી ભાગ આદિ પ્રદેશને વિષે ખંડિત થયેલ મૂળનાયક બિંબ સર્વથા પૂજવાને અગ્ય છે. અને આધાર, પરિકર અને લાંછનાતિક પ્રદેશ કરીને પંડિત હોય તે તે પૂજનિક છે. જેમ ધાતુ તથા લેપ આદિન બિં વિકલ અંગ થવાથી ફરીથી સમારાય છે, તેમ પાષાણુ, કાષ્ટ તથા રનઅય બિંબ ખંડિત થવાથી ફરીથી સજજ કરી શકાતા નથી. આ
તેમ વળી અતિશય અંગવાળી,હીનઅંગવાળી, કુદરી,વૃધાદારી, કુશ હૃદયવાળી, નેત્રાદિકથીહીન,ઊંચી દષ્ટિવાળી, નીચીદષ્ટિવાળી, અધે મુખવાળી અને ભયંકર મુખવાળી પ્રતિમા દેખનારને શાંત ભાવનહી ઉત્પન્ન કરનારી તેમજ સ્વામીને નાશ, રાજાદિકને ભય, દ્રવ્ય
For Private And Personal Use Only
