Aptavani 03

Author(s): Dada Bhagwan
Publisher: Dada Bhagwan Foundation

Page 6

ઉપોદ્ઘાત
ડૉ. નીરુબહેન અમીન. અનંત કાળથી અનંત લક્ષ વીંધાયા, કિંતુ ‘પોતે કોણ છે એ જ લક્ષ ના સધાયું. સાચો માર્ગ જ ‘હું કોણ છું'ની શોધનો છે અગર તો તે રસ્તો ચીંધનારા ય સાચા માર્ગ તરફ કહેવાય. પેપર પર પેઇન્ટ કરેલો દીવો પ્રકાશ ના આપે, માત્ર દીવાની રૂપરેખા જ આપી જાણે. પ્રકાશ તો પ્રત્યક્ષ, પ્રગટ દીવો જ પાથરે ! અર્થાત્ આત્મજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પ્રગટ પ્રત્યક્ષ ‘જ્ઞાની પુરુષ' થકી જ શક્ય છે.
તમામ શાસ્ત્રો એકી અવાજે બોલી ઊઠયાં, ‘આત્મજ્ઞાન જાણો’ પણ રે ! એ શાસ્ત્રમાં નથી સમાયું, એ તો જ્ઞાનીના હૃદયમાં સમાયેલું છે.
અનંત પ્રાકૃત અવસ્થાઓમાં અટવાયેલો નિજછંદે કઇ રીતે તેમાંથી બહાર નીકળી આત્મરૂપ થાય ?! જે જે ક્રિયા કરીને, તપ, જપ, ધ્યાન, યોગ, સામાયિક કરીને સ્થિરતા પ્રાપ્ત કરવા જાય તે તો સ્વભાવે જ ચંચળ છે, તે શી રીતે સ્થિર બને ? ‘દરઅસલ આત્મા’ સ્વભાવથી જ અચળ છે એટલી જ સમજણ ફીટ કરી લેવાની છે !
આત્માની આરાધના જ્ઞાનીની આજ્ઞા વિના થવી અશક્ય છે ! ‘જ્ઞાની’ તો સંજ્ઞાથી સાનમાં સમજાવી દેવાની ક્ષમતા ધરાવે ! જે શબ્દ સ્વરૂપ નથી, જયાં શબ્દની જરૂર નથી, જયાં કોઇ માધ્યમ નથી, જે માત્ર સ્વભાવ સ્વરૂપ છે, કેવળજ્ઞાન સ્વરૂપ છે, એવા આત્માનું અનંત ભેદે આત્મ વિજ્ઞાની એવા ‘જ્ઞાની પુરુષ' સિવાય કોઇ લક્ષ બેસાડી શકે તેમ નથી.
મરણના ભયને લીધે કોઇ જાતે દવાનું મિલ્ચર બનાવી પીતો નથી. ને અહીં આત્માની બાબતમાં જાતે મિલ્ચર બનાવી અનંત ભવનું મરણ નોંતરે છે ! આ જ સ્વછંદ, બીજુ શું?
આત્મા જ્ઞાનસ્વરૂપ નહીં, વિજ્ઞાન સ્વરૂપ છે. આત્મવિજ્ઞાન જાણે તે ‘એબ્સોલ્યુટ’ આત્મા પામે. ભૌતિક વિજ્ઞાન વરસોનાં વરસો વિતાવડાવે,
તો ય કામ ના થાય ને આત્મવિજ્ઞાન તો અંતઃમુહૂર્તમાં પણ ‘એબ્સોલ્યુટ’ બનાવે !
ધાતુઓનાં મિશ્રણનું વિભાજન પ્રત્યેકના ગુણધર્મના જ્ઞાનના આધારે થાય. તેવી જ રીતે આત્મા-અનાત્માના મિશ્રણનું વિભાજન બન્નેના ગુણધર્મ કે જાણે તે જ પુરુષ વૈજ્ઞાનિક પ્રયોગ દ્વારા કરી શકે.
અનાદિથી વિનાશી વસ્તુઓ તરફ વળેલી દ્રષ્ટિને ‘જ્ઞાની પુરુષ” નિજના અવિનાશી સ્વરૂપ તરફ વાળી આપે જે ફરી ક્યારેય ત્યાંથી વિખૂટી
ના પડે ! દ્રષ્ટિફેરથી જ સંસાર ખડો રહ્યો છે ! જ્ઞાનીની દિવ્યાતિદિવ્ય દેણ છે કે તેઓ અંતઃમુહૂર્તમાં આત્મદ્રષ્ટિ કરી આપે, દિવ્ય દ્રષ્ટિ આપે જે સ્વ-પરના આત્મસ્વરૂપને જ ભાળે. દ્રષ્ટિ દ્રષ્ટામાં સ્થિર કરી આપે. પછી પોતાને ખાતરી થાય કે ‘હું શુદ્ધાત્મા છું !' દ્રષ્ટિ પણ બોલતી થઇ જાય કે “શુદ્ધાત્મા છું’ બન્નેનો ભેદ તૂટે ને અભેદ થઇ જાય !
દ્રષ્ટિ દ્રષ્ટામાં પડે ત્યાં સમગ્ર દર્શન ખુલ્લું થાય. દ્રષ્ટિ દ્રષ્ટામાં પડે, દ્રષ્ટિ સ્વભાવસભુખ થાય એટલે પોતાને પોતાના દર અસલ શુદ્ધ સ્વરૂપની પ્રતીતિ થાય, પછી દ્રષ્ટિ ને દ્રષ્ટા ઐક્યભાવમાં આવી જાય ! આત્મદ્રષ્ટિ ત્યાં નિરાકૂળતા, આત્મદ્રષ્ટિથી મોક્ષનાં દ્વાર ખૂલે ! દેહદ્રષ્ટિ, મનોદ્રષ્ટિથી સંસાર સર્જાય.
શુદ્ધ જ્ઞાન કે જે નિરંતર વિનાશી-અવિનાશી વસ્તુઓનું ભેદાંકન કરી યથાર્થ દેખાડે, અને એ જ પરમાત્મા છે !
સંસાર વ્યવહાર ક્રિયાત્મક ને આત્મવ્યવહાર જ્ઞાનાત્મક હોવાને કારણે બન્ને સર્વકાળ ભિન્નપણે જ વર્તે છે. એકની ક્રિયા છે ને બીજાનું જાણપણું છે. કરનારો અહંકાર ને જાણનારો શુદ્ધાત્મા આટલો જ ભેદ જે પામી ગયો તેનો સંસાર આથમી ગયો. જેને એ ભેદ પામવો હોય ને ‘જ્ઞાની પુષ” ના મળ્યા હોય તો “હે ભગવાન ! જ્ઞાન તમારું ને ક્રિયા મારી.’ આ પ્રાર્થના મહલા ભગવાનને સતત કર્યા કરે, તો ય ભગવાન એક દહાડો તેને ભેગા થયા વગર રહે નહીં !
પોતે આત્મા થયા વિના જ્ઞાતા દ્રષ્ટા શી રીતે કહેવાય ? જયાં સુધી