________________
૨. લગ્ન અને માતૃપદ
એક વાર નાની નિરી ઉપર રમતમાં કોઈ પુરુષે પાણી છાંટર એટલે એણે પણ પાણીનો લોટો ભરીને એના ઉપર ઢોળ્યો બંનેને ખૂબ મોજ થઈ, ખૂબ હસ્યાં, પણ જનનીને ખબર પડે એટલે એણે દુઃખ વ્યક્ત કર્યું. સંતાનને ઠપકો દેતાં માતાએ કહ્યું “કોઈ પુરુષ ઉપર પાણી છંટાય કે!'' બસ આટલો ઇશારે પૂરતો હતો. એ પછી નિરીના ઠઠ્ઠામશ્કરીના દિવસો પૂરા થયા. માતાએ જે કહ્યું તે એણે યોગ્ય માન્યું. એની ચર્ચા નહીં કે સામો જવાબ નહીં.
आज्ञा गुरुणाम् हि अविचारणीया । જેવું નિરીનું રૂપ હતું એવો જ મીઠો એનો કંઠ હતો, તેમ તેવું જ તેનું સ્મિત પણ વિરલ હતું. તે સ્મિત સ્થાયી બન્યું હતું. મુખ ઉપર વાત્સલ્ય અને કરુણાના ભાવ તો હતા જ, પરંતુ એની સાથે સ્મિતની શોભા સૌને આનંદ આપતી. એમ કરતાં બાર વર્ષ વીતી ગયાં.
ઢાકા વિક્રમપુરમાં આઠપાડા ગામ. ત્યાં શ્રોત્રિય જગબંધુ ચક્રવર્તી અને ત્રિપુરાસુંદરી રહે. એમને નવ સંતાનો હતાં. તેમના વચલા દીકરા રમણીમોહન સાથે નિર્મળાસુંદરીને બંગાળી સંવત ૧૩૧પના મહા મહિનાની ૨૫મી તિથિએ લગ્ન થયું. તે સમયે કન્યાની વય બાર વર્ષ અને દસ મહિનાની હતી.
લગ્ન વખતે રમણીમોહન પોલીસ ખાતામાં નોકરી કરતા હતા. ત્રિપુરાસુંદરી તો ગુજરી ગયાં હતાં. મોટાભાઈ રેવતીમોહન રેલવેમાં કામ કરતા હતા અને ઢાકા-જગન્નાથગંજ ભણી શ્રીપુર,
