Agam Suttani Satikam Part 21 Vyavahara

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan

Page 17

.
१६
व्यवहार - छेदसूत्रम्-१व्यवहर्तव्यं प्रायोगीतार्थेन सह-नागीतार्थेन तथाचाह - [भा.२७] अगीएणंसद्धिं, ववहरियव्वं न चेवपुरिसेन ।
जम्हा सोववहारे कयंमिसम्मनसद्दहति ।। वृ-इहयः स्वयंव्यवहारभवबुध्यतेप्रतिपाद्यमानोज्ञाप्रतिपद्यतेव्यवहार,सगीतार्थइतरस्त्वगीतार्थः, तत्रागीतेनागीतार्थेनसार्द्धनैवपुरुषेणव्यवहर्त्तव्यं कस्मादित्याह, यस्मात्सोऽगीतार्थोव्यवहारेकृतेऽपि नसम्यक् श्रद्धतेन परिपूर्नमपिव्यवहारंकृतं,तथेतिप्रतिपद्यते, इतितस्माद्गीतार्थेन सहव्यवहर्त्तव्यं, यतआह[भा.२८] दुविहंमि ववहारे गीयत्यो पणविजई जंतु ।
तंसम्मपडिवाइगीयत्यंमी गुणाचेव ।। वृ- द्विविधेऽपि प्रायश्तित्तलक्षणे आभवत्सचित्तादिव्यवहारलक्षणे च व्यवहारे गीतार्थो यत्प्रत्याख्याप्यते, पाठांतरं पणविजइ प्रज्ञाप्यते तत्सम्यक् प्रतिपद्यते गीतार्थत्वात्तथा चाह गीयत्थंमी गुणाचेव,गीतार्थेगुणाएवनाऽगुणाः अगुणवतोगीतार्थत्वायोगात्, यथाचगीतार्थः संप्रतिपाद्यमानः, सम्यक् प्रतिपद्यते, तथा प्रतिपादयन्नाह. [भा.२९] सचितादुप्पन्ने, गीयत्था सइदुवेण्हगीयाणं ।
एगयरेउनिउत्ते, सम्मंववहारसहहणा ।। वृ-दोणिजनागीयत्थाविणओवसंपयाइव विहरतितेसिंसचिताइकिंचिउप्पणं, तन्निमित्तंववहारो जातोएगोभणइममभवतिबिइओममभवइ, तत्थयसमीवेअन्नोगीयत्थोनत्थि,जस्ससगासेगच्छंति; ततो एगेन बिइउभणीतो अज्जो तुमंचेवममं पमाणं मे भणाहिकस्सा भवतिततो सोएवं निउत्तो चिंतेइ तित्थयरानंतरे संघे अहं ठवितो, ता कहमहं तित्थयरानंतरं संघमइक्कमामिति भणइ तुमंचेवाभवतिन ममंति एष भावार्थः, अक्षरयोजनात्वेवं सचित्ताधुत्पन्ने आदिशब्दादचित्तमिश्रपरिग्रहः, समासश्च कर्मधारयस्ततोऽयमर्थःसचित्तशिष्येऽचित्तेवस्त्रादौ मिश्रेसोपकरणे शिष्येउत्पन्नेसतिद्वयोः गीतार्थयोः परस्परं विवदमानयोः अन्यस्मिन् समीपे व्यवहारपरिच्छेदकर्तरि गीतार्थेऽसति कथमप्येकतरस्मिन् गीतार्थतया निवृत्ते विवादात् प्रत्यावृते प्रागुक्तनीत्याव्यवहारश्रद्धानं भवति, सम्यक्व्यवहारप्रतिपत्तिरुपजायते, कथमित्यत आहगीयोणाइयंतो इत्यादि। . [भा.३०] गीतो आणाइयंतो, छिंदतुमंचेव छेदितोसंतो।
, कहमंतरमिवावेति, तित्थयरानंतरसंघ ॥ वृ-गीतोगीतार्थो अनतिक्रामन् यत् विवादादनतिक्रामन् द्वितीयेन गीतार्थेन सचिताद्युत्पादनसहवर्त्तिना व्यवहारममुंत्वमेव छिन्द्धि, न हित्वमगीतार्थो, नापि युक्तमयुक्तंवा त्वं न जानासि इत्येव च्छिंदितो निमंत्रितः सचिंतयति,अहमनेनास्मिन् व्यवहारेप्रमाणीकुर्वतातीर्थकरानंतरसंघमध्यवर्ती स्थापितः संघश्चभगवदाज्ञावर्तितया यथावस्थितार्थवक्ता अन्यथा तीर्थंकरानंतरत्वायोगात्, तद्यदिलोभादितयाकथमपिव्यवहारंविलोप्स्यामि? ततोमयैव तीर्थकरानंतरः संघोऽतरितः कृतोभवेत्, तत्एवंजानन्व्यवहारविलोपनेन कथमहंतीर्थकरानंतरसंघमंतरेस्थापयामिअंतरयामीतिचिंतयित्वा सोऽवादीत् तवैवेदमाभवति न ममेति, तस्मात् द्विविधो व्यवहारो गीतार्थेन सह कर्तव्यो, नागीतार्थेनगीतार्थश्च प्रियधादिगुणोपेत इति प्रियधर्मादयो भावव्यवहर्त्तव्याः, ननु ये प्रियधर्मादयस्ते