Adhyatmamat Pariksha

Author(s): Yashovijay Maharaj, Bhuvanbhanusuri
Publisher: Babu Amichand Pannalal Jain Derasar Trust

Page 512

અધ્યાત્મઉપનિષ
wwwmmans
जइवि पडिक्कमियव्वं अवस्स काऊण पावयं कम्मं ।
તે જોવ જાચવું તો દો gg ggો છે [બાળનિવ-૬૮૩] ઉત્તા જેવં તેविरतस्य प्रतिक्रमणादिक न स्यादिति चेत् ? न, 'मे' पदार्थस्य मर्यादावस्थानरूपस्य तत्राप्यबाघात् । यस्तु दुष्टान्तरात्मा मर्यादायामनवस्थित एव मिथ्यादुष्कृतं प्रयच्छति तस्यैव प्रत्यक्षमृषावादादिना तफलशून्यत्वात् । उक्त च
जं दुक्कड ति मिच्छा तं चेव निसेवए पुणो पावं ।
દરવમુરાવા મથાનિયટીનો જ છે. ત્તિ [માનિ.-૬૮૧] પરંતુ મૂયસ્તરमपूरयन्नैव मिथ्यादुष्कृत दत्ते तस्यैव तत्फलवत् । तदुक्तम्
जं दुक्कड ति मिच्छा त भुज्जो कारण अपूरंतो ।
સિવિલ હતો તરસ હુ હુ' મિચ્છા | ત્તિ ! [ભાવનિ. ૬૮૪] - नन्वतीतस्यैव पापस्य गर्दा नत्वनागतस्य, तथाचानागतकाले तदासेवनायामपि नातीतपापनिवर्तकस्य मिथ्यादुष्कृतदानस्य निष्फलत्वमिति चेत् १ न, न हि द्रव्यमिथ्यादुष्कृतदानमेव फलवदपि तु भावमिथ्यादुष्कृतदानं, न च तादृशं मर्यादानवस्थितानां पुंसां भवति, तत्र तदक्षरार्थायोगात् । तथाहि- 'मि' इत्ययं वर्णः कायभावनम्रतारूपमृदुत्वमार्दवार्थः, 'छ' त्ति કહ્યું છે કે “જે પાપને અંગે “આ દુષ્કત છે તેથી મિથ્યા થાઓ” એવું કથન કર્યું છે. તે પાપ ને જ જે પુનઃ સેવે છે તે પ્રત્યક્ષમૃષાવાદી છે તેમજ તેને માયાનિકૃતિપ્રસંગ લાગે છે.” કિન્તુ છે, તે પાપ પુનઃ ન થઈ જાય એ માટે પાપના કારણેથી જ દર રહેતા મિચ્છામિ દુક્કડમ દે છે તેનું તે સફળ હોય છે. કહ્યું છે કે “જે પાપને અંગે
આ દુષ્કત છે તેથી મિથ્યા થાઓ એવું કથન કર્યું છે તેની કારણ સામગ્રીને પુનઃ ભેગી ન કરનારે જે જીવ ત્રિવિધ પ્રતિક્રમણ કરે છે તેનું દુષ્કૃત મિથ્યા થાય છે.”
શકા - ગહ અતીત પાપની જ હોય છે, અનાગત પાપની નહિ અને તેથી અતીત પાપનિવત્તક મિથ્યા દુષ્કતદાન વડે તે પાપ નિવૃત્ત કરી દીધા પછી અનાગતકાળમાં પુનઃ તે પાપ કરવા છતાં નિવૃત્ત થયેલ પૂર્વ પાપકર્મ કંઈ પાછું એંટી જતું નથી કે જેના કારણે એ “મિચ્છામિ દુક્કડમ' નિષ્ફળ થઈ જાય !
સમાધાન ખાલી ઢથી બેલવા વગેરે રૂપ દ્રવ્યથી મિચ્છામિકકડમ્ કંઈ પિતાનું કપનયન રૂપ કાર્ય કરતું નથી, કિન્ત ભાવથી મિચ્છામિ દુક્કડમ એ જ તેવા કાર્યરૂ૫ ફળવાળું હોય છે. ભવિષ્યમાં પુનઃ એ પાપ કરવાવાળા હોવાને કારણે મર્યાદામાં અનવસ્થિત તે જીવને તે મિચ્છામિ દુક્કડમને અક્ષરાર્થ ઘટતું ન હોવાથી એ ભાવમિચ્છામિ દુક્કડમ જ હોતું નથી, તે એ દેતી વખતે પાપકર્મ નિવૃત્ત જ શી રીતે થાય ? १. यदि च प्रतिक्रान्तव्यमवश्य कृत्वा पापक' कर्म । तदेव न कर्त्तव्य ततो भवति पदप्रतिक्रान्तः । २. यदुष्कृतमिति मिथ्या तच्चैव निषेवते पुनः पापम् । प्रत्यक्षमृषावादी मायानिकृतिप्रसङ्गश्च ॥ ३. यदुष्कृतमिति मिथ्या तद्भूयः कारणमपूरयन् । त्रिविधेन प्रतिक्रान्तस्तस्य खलु दुष्कृत मिथ्या ॥