Aagam 45 ANUYOGDWAR Moolam evam Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 533

आगम
अनुयोगद्वार”- चूलिकासूत्र-२ (मूलं+वृत्ति:)
..... मूलं [१५६] / गाथा ||१३६-१४१||
(४५)
प्रत
सूत्रांक
[१५६]
गाथा:
अत एव सङ्ग्रहाति सामान्यरूपतया सर्व वस्तु क्रोडीकरोतीति सङ्ग्रहोऽयमुच्यते, युक्तिश्चात्र लेशतः प्रा
ग्दर्शितैव, 'बच्चईत्यादि, निराधिक्ये चयनं चया-पिण्डीभवनं अधिकश्चयो निश्चयः-सामान्यं विगतो निॐश्चयो चिनिश्चयो-सामान्याभावः तदर्थ-तन्निमित्तं व्रजति-प्रवर्तते, सामान्याभावायैव सर्वदा यतते व्यव
हारो नय इत्यर्थः, क?-'सर्वद्रव्येषु सर्वद्रव्यविषये, लोके हि घटस्तम्भाम्भोरुहादयो विशेषा एवं प्रायो जलाहरणादिक्रियासूपयुज्यमाना दृश्यन्ते न पुनस्तदतिरिक्तं सामान्यम्, अतो लोकव्यवहारानङ्गत्वात्सामान्यमसी नेच्छतीति भावः, अत एव लोकव्यवहारप्रधानो नयो व्यवहारनयोऽसावुच्यते, युक्तिश्चात्रापि लेशतः मागुक्तव, अथवा विशेषेण निश्चयो विनिश्चय:-आगोपालाद्यङ्गनाद्यवयोधो न कतिपयविद्वत्सम्बद्धः तदर्थ
व्रजति व्यवहारनयः सर्वद्रव्येषु, इदमुक्तं भवति-यद्यपि निश्चयेन घटादिवस्तूनि सर्वाण्यपि प्रत्येकं पञ्चवपनि द्विगन्धानि पञ्चरसान्यष्टस्पर्शानि तथापि गोपालाङ्गनादीनां यत्रैव कचिदेकस्मिन् स्थले कालनीलव
दी विनिश्चयो भवति तमेवासौ सत्त्वेन प्रतिपद्यते न शेषान, लोकव्यवहारपरत्वादेवेति गाथार्थः ॥ 'पञ्चुसप्पन्न गाहा, साम्प्रतमुत्पन्नं प्रत्युत्पन्नमुच्यते, वर्तमानकालभावीत्यर्थः, तदू ग्रहीतुं शीलमस्येति प्रत्युत्पन्नग्राही
ऋजुसूत्रो नयविधिMणितव्या, तत्रातीतानागताभ्युपगमकुटिलतापरिहारेण ऋजु-अकुटिलं वर्तमानकालसाभावि वस्तु सूत्रपतीति फाजुसूत्रा, अतीतानागतयोर्विनाशानुत्पत्तिभ्यामसत्त्वादू, असदभ्युपगमा कुटिल इति
भावः, अथवा ऋजु-अवकं श्रुतमस्येति ऋजुश्रुतः, शेषज्ञानमुख्यतया तथाविधपरोपकारासाधनात् श्रुतज्ञा
||१-६||
दीप अनुक्रम
[३४३
भद.४५
-३५०]
ना
मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित..........आगमसूत्र - [४५], चूलिकासूत्र - [२] "अनुयोगद्वार" मूलं एवं हेमचन्द्रसूरि-रचिता वृत्ति:
~532~