Aagam 41 1 OGH NIRYUKTI Moolam evam Vrutti

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar

Page 446

आगम
(४१ / १)
प्रत
गाथांक
नि/भा/प्र
||७५४||
दीप
अनुक्रम
[११०८]
श्रीश्रोषनिर्युतिः
द्रोणीया
वृति:
॥२२१॥
Educati
“ओघनिर्युक्ति”- मूलसूत्र - २ / १ (मूलं + निर्युक्तिः +वृत्तिः) "निर्युक्तिः [७५४] + भाष्यं [ ३२२...] + प्रक्षेपं [३०...]"
मूलं [११०८ ] • मुनि दीपरत्नसागरेण संकलित
८०
आगमसूत्र [४१/१], मूल सूत्र- [ २/१] “ओघनिर्युक्ति” मूलं एवं द्रोणाचार्य विरचिता वृत्तिः
हिंसा आत्मैव हिंसा इत्ययं निश्चयनयाभिप्रायः कुतः १, यो भवत्यप्रमत्ती जीवः स खल्वंहिंसकः, इतरश्च प्रमत्तः, ततश्च स एव हिंसको भवति, तस्मादात्मैवाहिंसा आत्मैव हिंसा अयं निश्चयः - परमार्थ इति । इदानीं प्रकारान्तरेण तथाविधपरिणामविशेषात् हिंसाविशेषं दर्शयन्नाह -
जो य पओगं जुंजह हिंसत्थं जो य अन्नभावेणं । अमणो उ जो पडंजर इत्थ विसेसो महं वृत्तो ॥ ७५५ ।। हिंसत्थं जुंजतो सुमहं दोसो अनंतरं इयरो । अमणो य अप्पदोसो जोगनिमित्तं च विन्नेओ ।। ७५६ ।। रतो वा दुट्ठो वा मूढो वा जं पउंजइ पओगं । हिंसावि तत्थ जाय तम्हा सो हिंसओ होइ ॥ ७५७ ।। न य हिंसामितेणं सावज्रेणावि हिंसओ होइ । सुद्धस्स उ संपत्ती अफला भणिया जिणवरेहिं ॥ ७५८ ॥ यश्च जीवप्रयोगं मनोवाक्कायकर्मभिहिंसार्थं युनक्ति प्रयुङ्क्ते यश्चान्यभावेन, एतदुक्तं भवति-लक्ष्यवेधनार्थं काण्डं क्षिप्तं यावताऽन्यस्य मृगादेर्लग्नं, ततश्चान्यभावेन यः प्रयोगं प्रयुङ्क्ते तस्यानन्तरोक्तेन पुरुषविशेषेण सह महान् विशेषः । तथा 'अमनस्कश्च' मनोरहितः - संमूर्च्छज इत्यर्थः, स च यं प्रयोगं कायादिकं प्रयुङ्क्ते, अत्र विशेषो महानुक्तः, एतदुक्तं भवति-यो जीवो मनोवाक्कायैहिंसार्थं प्रयोगं प्रयुङ्क्ते तस्य महान कर्मबन्धो भवति, यश्चान्यभावेन प्रयुङ्क्ते तस्याल्पतरः कर्मबन्धः यश्चामनस्कः प्रयोगं प्रयुङ्क्ते तस्याल्पतमः कर्मबन्धः, ततश्चात्र विशेषो महान् दृष्ट इति । एतदेव व्याख्यानयन्नाह - हिंसार्थ प्रयोगं प्रयुञ्जन् सुमहान् दोषो भवति, इतरश्च योऽन्यभावेन प्रयुङ्क्ते तस्य मन्दतरो दोषो भवत्यल्पतर इत्यर्थः, तथा 'अमन| स्कश्च' संमूर्च्छनजः प्रयोगं प्रयुञ्जन् अल्पतरतमदोषो भवति । अतो 'योगनिमित्तं' योगकारणिकः कर्मबन्धो विज्ञेय
For Parts Only
~ 445~
आत्महिचा हिंसे नि.
७५४ज्ञाना दिभिहिंसा
यां तारत
ज्यं नि.
७५५-७५८
isl
॥२२१||