________________
૧૧ગોગોĀMĀMĀોનાની સરળ ગુજરાતી ભાવાર્થ
ઉદ્દેશક : ૩
આમાં એષણા-સમિતિના પ્રાયશ્ચિત્ત જેવાં કે એક જ ઘરમાં બે વાર ભિક્ષાર્થે જવું, આહારની યાચના વગેરે, પગ ધોવા અને શરીરના સંસ્કાર, વશીકરણ યંત્ર બનાવવું, મળમૂળત્યાગ સંબંધી અવિવેક વગેરે બ્રહ્મચર્ય મહાવ્રતના પ્રાયશ્ચિત્ત છે.
સાARAMAMANMAH0
કાર્ય કરવાં, પાર્શ્વસ્થ વગેરેની વંદના-પ્રશંસા વગેરેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : ૧૪
આમાં પાત્રસંબંધી નિયમોના ભંગ બદલ કરવાના પ્રાયશ્ચિત્તો છે. ઉદ્દેશક : ૧૫
આમાં ભિક્ષુ-ભિક્ષુણી સાથે અપ્રિય વચન અને વ્યવહાર, અન્ય દ્વારા શરીર સંસ્કાર, નિષિદ્ધ સ્થાનોમાં મળમૂત્ર ત્યાગ, નિષિદ્ધ વસ્ત્ર ગ્રહણ વગેરે માટે પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : ૧૬
ઉદ્દેશક : ૪
આમાં રાજા વગેરેને વરા કરવાથી માંડીને કલહ કરવો, પરસ્પર શરીરસંસ્કાર વગેરે વિવિધ વિષયો જણાવી અંતે પરિહાર કલ્પવાળા સાથે આહાર-વ્યવહારના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : પ
આમાં નિવાસના નિયમોનો ભંગ કરવો, સચિત્ત રોરડી ભક્ષણ, સંયમી સાથે આમાં અન્યતીર્થિક કે ગૃહસ્થ પાસે કામ કરાવવાં, વસ્ત્ર સીવડાવવાં, રજોહરણના દુર્વ્યવહાર અને અસંયમી સાથે સર્વ્યવહાર, નિષિદ્ધ સ્થાનો પર આહારગ્રહણ કે મળમૂત્ર અનુચિત ઉપયોગ વગેરે ૧૫ જેટલી બાબતોના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ત્યાગ, જરૂરિયાત કરતાં વધારે સાધનો રાખવા વગેરેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : ૧૭
આમાં કુતૂહલાઈ કાર્ય કરવાં, નિગ્રંથ કે નિગ્રંથીના પરસ્પર શરીરસંસ્કાર, આહારજળ સંબંધી નિયમોનો ભંગ, મનોરંજનાર્થ ગાયન, વાજિંત્ર વગેરેનું શ્રવણ જેવા દોષોના
આમાં ગુરુજનો સાથે અવિનય, સદોષ આહાર, દીક્ષાર્થીને મિથ્યા પરામર્શ, દોષાનુસાર પ્રાયશ્ચિત્ત ન કરવા, વર્ષાવાસ સંબંધી નિયમોનો ભંગ વગેરે માટે પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યાં છે.
ઉદ્દેશક : ૧૧. આમાં પાત્રસંબંધી મર્યાદાઓનો ભંગકરવો, ધર્મનિદા, શરીરસંસ્કાર, દિવાભોજન નિંદા, અયોગ્ય વ્યક્તિ પાસે સેવા કરાવવી કે તેવાની સેવા કરવી, ખાલ-મરણ વગેરેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે.
ઉદ્દેશક :૧૨
આમાં પ્રાણિવધ કે પ્રાણિમુક્તિ, પ્રત્યાખ્યાન - ભંગ, છ કાયિકની હિંસા, સદોષકાલાતિક્રમ – ક્ષેત્રાતિક્રમ આહારગ્રહણ, મહાનદી વારંવાર ઓળંગવી વગેરેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : ૧૩
આમાં અયોગ્ય સ્થાનમાં કાયોત્સર્ગ, અન્ય તીર્થિક કે ગૃહસ્થોના વિવિધ અનુચિત
ઉદ્દેશક : ૬ - ૭
આ બંનેમાં મૈથુન સંકલ્પે નિગ્રંથી સાથે મર્યાદા બહારના વ્યવહાર માટેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશકઃ ૮ આમાં એકલવયાથી સ્ત્રી સાથે મર્યાદા બહારનો વ્યવહાર, સ્ત્રી પરિષદમાં કસમયે પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ધર્મકથા વગેરે સાત કર્મોના પ્રાયશ્ચિત્ત છે. ઉદ્દેશક : ૧૮ ઉદ્દેશક : ૯
આમાં છ દોષાયતનોમાં આવાગમન, સ્ત્રી અંગદર્શન, માંસાહાર, રાજ્યાશ્રિત પરિવાર પ્રાયશ્ચિત્ત છે. પાસે આહારગ્રહણ વગેરે માટે જુદા-જુદા પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યાં છે. ઉદ્દેશક : ૧૦
આમાં નૌકા આરોહણ સંબધી તેમજ વસ્ત્રસંબંધી નિયમોના ભંગ કરવા બદલ
ઉદ્દેશક : ૧૯
આમાં ખરીદેલી પ્રાસુક વસ્તુગ્રહણ, અધિક આહાર, ચાર સંધ્યામાં સ્વાધ્યાય, ચાર મહોત્સવો તેમજ ચાર પ્રતિપદાઓમાં સ્વાધ્યાય, શ્રુતસ્વાધ્યાય વિષયક નિયમોનો ભંગ વગેરે માટેના પ્રાયશ્ચિત્ત છે,
ઉદ્દેશક : ૨૦
આમાં નિષ્કપટ- સકપટ આલોચના નિમિત્તે કરવાના પ્રાયશ્ચિત્ત બતાવ્યાં છે.
श्री आगमगुणमंजूषा ४७
F
