Page Text
________________
श्रीकल्प
मूत्रे
कल्पमञ्जरी टीका
॥४२८॥
पौर्णमासी-विराजमान-पूर्णकलं दिङ्मण्डल-स्फारान्धकार-परिपान-जातो-दर-ललित-श्यामल-कलङ्क सागर-तरलतर-तरङ्गो-च्छालकं वर्ष-मासादि-प्रमाण-विधायकं ज्योतिश्चक्रनायकम् अमृतनिःस्यन्दं निस्तन्द्रं पूर्णचन्द्र पश्यति ॥म०२०॥
टीका -'तो पुण सा' इत्यादि । ततः पुष्पमाल्ययुगलदर्शनानन्तरं पुनः षष्ठे स्वप्ने सा-त्रिशला पूर्णचन्द्रं पश्यति, कीदृशं पूर्णचन्द्रम् ? इत्याह-गोक्षीर - नीर-फेन-रजतकुम्भ-कुन्दा-बदातं -गोक्षीरं= गोदुग्धं नीरफेनः जलफेनः रजतकुम्भः रजतघटः, कुन्द-कुन्दपुष्पं तद्वत् अवदात-श्वेतवर्णम्, पुनः चकोर-मन:सुखदं-चकोराचन्द्रवियोगेन दुःखभाजः पक्षिणः, तेषां मनःसुखद-चित्तप्रसादकम्, तथा-सकल-जन-नयनमलिनता से रहित था, शुक्लपक्ष और कृष्णपक्ष दोनों के मध्य में आने वाली पूर्णिमा के दिन जिसकी पूर्ण कला शोभायमान होती है ऐसा था, तथा दिशा-समूह में व्याप्त सघन अंधकार को पी जाने के कारण उदर में सुन्दर एवं श्यामचिह्नवाला था, सागर की अत्यन्त चंचल लहरों को उछालने वाला, वर्ष और मास आदि के परिमाण का विधान करने वाला, नक्षत्रों के समूह का नायक, अमृतस्रावी तथा खिला हुआ और पूर्ण था। इस प्रकार के चन्द्र को देखा ॥१० २०॥
टीका का अर्थ-'तओ पुण सा' इत्यादि। पुष्प-माला के युगल को देखने के पश्चात् छठे स्वपमें त्रिशला देवी ने पूर्णचन्द्रमा को देखा। पूर्ण चन्द्रमा कैसा था, सो कहते हैं
वह पूर्णचन्द्र गाय के दूध, पानी के फेन, चांदी के घट तथा कुन्द के फूल के समान सफेद रंग का था। चकोर अर्थात् चन्द्रमा के विरह में दुखी होनेवाले पक्षियों के मन को प्रसन्न करनेवाला था। सभी નિર્મલ-મલ વગરને હતે, એટલે કેઈ પણ પ્રકારની મલિનતા વિનાને હોવાથી ઉત્તમ દેખાતે. પૂર્ણિમાને દિવસે સેળે કળાઓથી વિકસિત થતાં ચંદ્રમા જે આ “ચંદ્રમા’ દેખાતે. દિશાઓમાં વ્યાપેલાં અંધકારને, ઘેળીને પી જનારે હોવાથી તેના પેટાળમાં શ્યામચિહ્ન ચળકાટ મારતું હતું. સાગરના મોજાઓને ઉછાળી ઉછાળીને નીચે પટકતે એવું હતું. વર્ષ, માસ, દિવસ વિગેરેનું જેનાથી વિધાન થાય છે તે તે હતે. નક્ષત્રના સમૂહને નેતા હતે. અહર્નિશ જેનાથી અમૃત ઝરે છે એવા ‘પૂર્ણ ચંદ્રમા ' ને ત્રિશલા રાણીએ જોયો. (સૂ૦ ૨૦)
जाना मथ- तो पुण सा' याह. पुण्यभामान युगसने नया पछी ७४ स्वनमा त्रिशला देवीमे પૂર્ણ ચન્દ્રમાને જે. પૂર્ણ ચન્દ્રમાં કે હવે તે કહે છે–
તે પૂર્ણચન્દ્ર ગાયનાં દૂધ, પાણીનાં ફીણ, ચાંદીના ઘડા તથા કુન્દનાં ફૂલ જેવા સફેદ રંગને હતે. ચકોર એટલે કે ચન્દ્રમાના વિરહથી દુઃખી થનારાં પક્ષીઓનાં મનને પ્રસન્ન કરનારે હતે. બધા લોકોની આંખેને આનંદ કર્યું
चन्द्रस्वनवर्णनम्.
याने sarm
तेथे
A
॥४२८॥
मान्ने कथे. १९ नमो पुण सा Jaag
ન Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 600023 |
| Book Title | Kalpasutram Part_1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti Rajkot |
| Publication Year | 1958 |
| Total Pages | 594 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Manuscript & agam_kalpsutra |
| File Size | 21 MB |