________________
સનતકુમાર.
ઉમ
સનતુ કુમાર.
છે. લેખક –અલાલ સવરામભાઈ દેશાઈ.
ઉનહાળો અને મધ્યાહને સમય ! પછી તાપનું પૂછવું જ શું ? શહેરમાં આવ-જા બહુ થોડી છે. બજારમાં કોઈ રડયો ખડો માણસ જ નજરે પડે છે. પક્ષીઓ અતિ તાપથી ત્રાસ પામી પિતાના માળામાં જઈને ભરાઈ બેઠાં છે. જમીન તપતી હોવાથી તેમાંથી ઉષ્ણ વરાળ બહાર નીકળતી હતી. કેઈ કોઈ વાર અનિલની લહેરીએ આવતી હતી; પણ તે તાપના પ્રમાણમાં કંડક કરવાને પૂરતી નહોતી. આ સમયે રાવબહાદૂર પ્રમોદરાય ભજન લઈ પોતાની આવક જવકનો હિસાબ તપાસતા બેઠા હતા. તેમની બેઠક બારણાંની સામે હતી. બારણાં નજીક એક બાંક પડેલે હતા. આ સમયે એક યુવકે રાવબહાદૂરના દિવાનખાનામાં પ્રવેશ કર્યો અને દ્વાર નજીકના બાંક ઉપર બેઠે. તેના પગરવથી પ્રમોદરાયે ઉંચું જોયું અને કાંઈક આશ્ચર્ય પામતાં તેને પૂછ્યું “કેમ સનકુમાર ! તમને મારે છેલે પત્ર મળે? નિરૂપમાની તબીયત તો ઠીક છે. આ સમયે અચાનક કયાંથી આવી ચઢયા?
સનતકુમાર –“હાજી; તમારો પત્ર મને મળ્યો, પરંતુ નિરૂપમાની તબીયત તપાસવા માટે નથી આવ્યો.”
પ્રમોદરાય –“ ત્યારે શા માટે આવ્યા છે ?” સનતકુમાર –“હું મારી નોકરીને સદાને માટે છોડી તેને પ્રણામ કરીને આવ્યો છું.”
પ્રમોદરાય –“શું રાજીનામું આપ્યું ? ભારતવર્ષનાં રાજસિંહાસન સમાન તમારી નોકરી હતી, તેને ત્યાગ કર્યો ? શું તમે ગાંડા તે નથી થયા ! તમે તે મારી બધી મહેનત ઘળમાં મેળવી દીધી.”
સનતકુમાર –“તમે વર્તમાન પત્રો તો વાંચે છે. હિન્દનાં આપણે સંતાન હોવા છતાં સ્વદેશ તરફની તીવ્ર લાગણીને આપણે દબાવી રાખવી પડે છે એ પણ તમે જાણો છે.”
પ્રમાદરાય –“ઠીક, જાણ્યું હવે ! અસહકારની ચળવળમાં તમે પણ સપડાયા હો એમ જણાય છે. જોકે તે ગાંડા થયા છે. તમે પણ પતંગીયાની માફક નોકરીનું રાજીનામું આપી દીપપર ઝંપલાવ્યું ને ! તમારો પગાર હમણાંજ વધીને અઢીથી ત્રણસને થયે છે. વળી તમારી નોકરી કેવી સુખ સાહ્યબીની હતી ? તમે મને પૂછળ્યા વિના શામાટે આવું અવિચારી પગલું ભર્યું?”
- સનત –“નોકરીમાં કેટલીકવાર પાપકર્મો કરવાં પડે છે. નિર્દોષ હોય તેને પણ કેટલીક વખત દેષિત ઠરાવવાં પડે છે. એવાં પાપી અન્નથી પેટ ભરવું, તેના કરતાં ભૂખે મરી જવું એ હું વધારે સારું ગણું છું.”
