________________
હિં સા ન દા રૂ ણ વિ પાક
- શ્રી ભવાનભાઈ પી. સંઘવી ભારતવર્ષમાં વૈતાઢયની ઉત્તર શ્રેણીમાં અમર- અશ્વગ્રીવે એક વખત કહ્યું કે, પ્રધાનજી!
ચંચા નગરીમાં વિધાધર રોજ મયૂરગ્રીવના અમારી ઘણી વિપુલ ઋદ્ધિ અવશ્ય કોઈ મહાપુણ્યના પુત્ર અશ્વગ્રીવ રાજ્ય કરતું હતું. તે વિધાના બળથી ફળ તરીકે ઉપાર્જિત થયેલી હશે, તે હજી પણ અને પૂર્વના પુણ્યના ઉલ્યથી સર્વ વિધાધર શ્રમણ-બ્રાહ્મણે તથા દીન જનેને દાન આપું અને અને ભારતના રાજાઓને જીતીને રનપુરમાં રાજ્ય શીલ અને કાળને તપ દ્વારા ઉજ્જવળ બનાવું એવી ગાદી રાખીને રાજ્યલક્ષ્મી ભોગવતે હતા. તેને મારી તિવ્ર ઈચછા છે. મને એમ લાગે છે કે, હરિશ્મશ્ર નામે નાસ્તિકવાદી અમાત્ય હતો. તે અમા- એથી જ મારૂં પરલોકનું હિત થશે. ત્ય એવો મત ધરાવતું હતું કે, શરીરથી ભિન્ન એવો કોઇ આત્મા નથી. તેમજ પુણ્ય-પાપ કે એ પણ હરિશ્મશ્ર કહે છે કે, “સ્વામી ! જેને માટે પરપાપનું ફળ એવું કાંઈપણ નથી. નરકો નથી, દેવ. લેકનું હિત માગીએ, એ જીવ જ નથી. જે લોક નથી. એતો બધું ય સાંભળવામાં આવે છે દેહથી ભિન્ન એ જીવ હોય તે પિંજરમાંથી એટલું જ છે. વાસ્તવિક નથી.
નીકળતા પક્ષીની જેમ શરીરમાંથી બહાર નીકળતા
એ જીવને અવશ્ય જોઈ શકાત. એમ જાણો કે, પાંચ ભૂખ લગાડવા માટે એને ઉપગ તે મહાભૂતને મનુષ્ય નામને સંગ ઉત્પન્ન થાય છે, આજે ઠીક જાણીતું છે. પ્રસૂતિનાં દરદો ઉપર જેને અજ્ઞાન લેકે જીવ કહે છે. પણ જેવી રીતે પણ એ ચક્કસ પ્રકારની અસર કરી પ્રસૂતાને
દર્શનીય એવું ઈન્દ્ર ધનુષ્ય યદચ્છાએ ઉત્પન્ન થાય
છે. અને પાછું યદ્દચ્છાએ નાશ પામે છે, એવી રીતે શક્તિ અને આરામ આપે છે.
જ ખરી રીતે આ સંસારમાં કોઈ સારભૂત વસ્તુ જુદાં જુદાં કફજ દરદ ઉપર સુંઠ ઉષણ નથી, કે જે શરીરને નાશ થતાં પરભવમાં સંક્રમણ ગુણ હેવાને લીધે તે વાપરી શકાય છે. અને પામતી હોય, એટલે કે પાપ નથી તેમ જ પુનું એ જ રીતે એમાં રહેલી સ્નિગ્ધતા-ચીકાશના ફળ પણ નથી, નરકને ભય અને દેવલોકનું સુખ કારણે એ વાયુનાં દરદો ઉપર પણ ઉપયોગી
એ તે પંડિતેએ ઉપજાવી કાઢેલું છે. એટલે એ
કાલ્પનિક છે. એવા કલ્પના માત્રના બધા પ્રત્યે, કોઈ થઈ શકે છે. એને વિપાક મધુર હોવા કારણે
પણ વિશ્વાસ ન રાખો. પિત્તજ વ્યાધિઓમાં પણ અનુપાન ભેદથી આપવામાં આવે છે. અને સુંદર કાર્ય કરે
પરીક્ષકના મતથી જોતાં દેહથી મિન એવો કોઈ
આત્મા છે જ નહિં. આ પ્રમાણે એ નાસ્તિક ધમછે. આમ સુંઠ એ ત્રિદોષનું સર્વ સામાન્ય
ભિમુખ અમાત્ય રાજા અશ્વગ્રીવને શિખામણ આપે ઔષધ છે.
છે. તે વખતમાં પિતનપુર ગામમાં દક્ષ નામે રાજ વૃધ્ધાવસ્થામાં નિયમિત રીતે સૂંઠનું સેવન રાજ્ય કરતે હતે. તેની ભદ્રા નામે રાણીની કુક્ષિથી શરીરની તાકાતને ટકાવી શક્તિ આપે છે, અને એક પુત્ર અને એક પુત્રી જન્મ્યા હતા. પુત્રી મૃગાવતી તમામ ઇંદ્રિયોને સતેજ રાખી પૂરતું આરોગ્ય કુમારી હતી. યોવનને આંગણે આવીને ઉભી હતી. જાળવે છે.
તેનું સ્વરૂપ મેનકા-ઉર્વશીના સ્વરૂપને પણ ઝાંખુ
પાડે એવું હતું. એટલે કે, જેનાં પગના તળિયાની બધી જ રીતે સુંઠ એ રેગનું અને
આંગળીઓ અનુક્રમે આવેલી. ગાળ અને રાતા આરોગ્યનું મહીષધ છે.
નખથી યુક્ત એવા ચરણકમળવાળી, માંસલ, ગોળ અને સુકુમાર એકદમ દેખી ન શકાય એવી ગુઢ રોમ