Page Text
________________
. જૈનદર્શનનો કર્મવાદ છે
વિપાક હેતુએ કર્મ પ્રકૃતિઓનું વર્ગીકરણ. –માસ્તર ખુબચંદ કેશવલાલ–
સિહી (રાજસ્થાન) દૂગલ પરમાણુ અને સ્કંધના સંધાત, વર્ણ, કહેવાય છે, અને તે શક્તિ ઉત્પન્ન કરનાર જે કર્મ તે
| ગંધ, રસ, સ્પર્શ, સંસ્થાન વગેરે અને તે પરાઘાત નામકર્મ છે, સામેની વ્યક્તિ કરતાં પોતાનામાં પરિણામો હોય છે, તે દરેક પરિણામમાં ઘણી વિચિ- પરાઘાત શક્તિ વિશેષ પ્રમાણમાં હોવાના અંગે કેટત્રતાઓ છે. સર્વ અવાંતર પરિણામોના મૂળતત્ત્વરૂપ લાક ઉસૂત્ર પ્રરૂપકો-નિહુનો-મિથ્યાવાદિઓની પણ એક અગુરુલઘુ નામને વ્યાપક પરિણામ પણ હોય છે. અસત પ્રરૂપણાની અસર અનેક આત્માઓ પર તુરત તેનું નામ અગરૂલ પર્યાય પરિણામ કહેવાય છે. પડી જાય છે. અને તેથી તેવાઓના અનુયાયી વર્ગની જીવોનું શરીર પુદગલ પરમાણુઓનું બને છે. જેથી જીવે સંખ્યા વિશેષપણે વૃદ્ધિ પામવાથી કેટલાક ભદ્રિક ગ્રહણ કરેલ શરીરાદિના અંધામાં પણ આ અગુરુલઘુ આત્માઓના હૃદયમાં આશ્ચર્ય પેદા થાય છે. આવા પર્યાય પરિણામ થાય છે. શરીરના અંધામાં આ પ્રરૂપકોની પ્રરૂપણ અસત્ હોય તે અનુયાયી વર્ગ કેમ પરિણામ પ્રત્યેક જીવનની જુદી જુદી પરિસ્થિતિ અને વૃદ્ધિ પામે એવી મિથ્યા શંકા આ પરાઘાત નામકર્મનું સંયોગો પ્રમાણે વિચિત્ર વિચિત્ર જાતને હોય છે. અને ' સ્વરૂપે સમજનારના હૃદયમાં કદાપિ ઉપસ્થિત એ વિચિત્રતામાં કર્મ જ કારણ છે. કયા જીવના થતી નથી, શરીરમાં કઈ જતના અગુરુલઘુ પર્યાયને કઈ જાતનો
પરાઘાત કર્મ રૂપ પુણ્ય પ્રકૃતિના યોગે આજે પરિણામ થાય તેને અગુરુલઘુ નામકર્મ જીવવાર નક્કી
અસત પ્રરૂપક ભલે ફાવી જતા હોય પરંતુ તે પુણ્ય કરી આપે છે. એટલે શરીરમાં ઉત્પન્ન થતા અગુરુલઘુ
ખલાસ થઇ ગયા બાદ મિથ્યા પ્રરૂપણ કરવાથી બંધાપ્રયોગ પરિણામનું નિયામક તે અગુરુલઘુ નામકર્મ છે,
એલ ઘોર કર્મની વિટંબનાએ તે તેમને અવશ્ય જીવોનું સંપૂર્ણ શરીર લોઢા જેવું ભારે ન થાય,
ભોગવવી પડશે. આ પરાઘાત શક્તિથી વિપરીત ઉપતેમ રૂ જેવું હલકું ન થાય એવી અગુરુલઘુ પર્યાય
ઘાત નામે એક એવો પરિણામ કેટલાક પ્રાણિઓના વાળી તે શરીરની રચના આ કર્મથી થાય છે. સ્પર્શ
શરીરમાં ઉત્પન્ન થાય છે. કેટલાંક પ્રાણિઓના શરીનામકર્મમાં ગુરુ અને લધુ એ બે સ્પર્શ કહ્યા છે તે
રમાં જરૂરી અંગે પાંગ સિવાય વધુ પડતાં અંગોપાંગે શરીરના અમુક અમુક અવયવમાં જ પોતાની શક્તિ
આપણે જોઈએ છીએ, જેમકે શરીરની અંદર વધેલ બતાવે છે. તે બેને વિપાક આખા શરીરશ્ચિત નથી.
પ્રતિજિહવા એટલે જીભ ઉપર થયેલી બીજી જીભ, ગલ- - જ્યારે આ અગુરુલઘુ નામકર્મને વિપાક સંપૂર્ણ
વૃદક એટલે રસોળી, એરદાંત એટલે દાંતની પાસે ધારશરીરાશ્રિત છે.
વાળા નીકળેલા બીજ દાંત, હાથપગોમાં છકી આંગળી શરીરની રચનામાં એક એવું પણ પરિમ એ વગેરે શરીરમાં કાયમી હરકત કરનારા આવાં પ્રગટ થાય છે કે તે પરિણામવાળા શરીરધારી એજ- વિચિત્ર જાતનાં અંગોપાંગ રૂપ ઉપઘાતજનક પ્રયોગ
સ્વી-પ્રતાપી આત્મા પિતાના દર્શન માત્રથી તેમજ પરિણામની ઉત્પત્તિ થવાથી જીવ પોતાના જ અવયવ વાણીની પટુતા વડે મોટી સભામાં જવા છતાં પણ વડે હણાય છે, દુઃખી થાય છે. કારણ કે ઉપરોક્ત તે સભાના સભ્યોને ક્ષોભ પેદા કરે, સામા પક્ષની પ્રતિજિત્વા વગેરે જીવને ઉપઘાત કરનારજ થાય છે. પ્રતિભાને દબાવી દે છે. બુદ્ધિશાળીઓને પણ આછ આવા ઉપઘાતજનક પ્રયોગ પરિણામ ઉત્પન્ન કરનારૂં નાખે, સામાને આકર્ષી લે, અને સામેની વ્યક્તિ ગમે કર્મ તે ઉપધાત નામકર્મ છે. ' તેટલી બળવાન હોય તે પણ આ પરિણામવાળા શરી- વળી અમુક જીવોના શરીરમાં “આપ” નામે રધારી આમાથી દબાઈ જાય છે. પ્રત્યેક જીવની પરિ- એક એ પરિણામ ઉત્પન્ન થાય છે કે તેને આપણે સ્થિતિ પ્રમાણે ઓછાવત્તા પ્રમાણમાં આ પરિણામ સ્પર્શ કરીએ તે ઠંડુ લાગે, પરંતુ તેમાંથી બહાર ' દારા આત્મામાં ઉત્પન્ન થતી શક્તિ તે ૫રાધાત શક્તિ પડતા કિરણે દૂર દૂર ગરમ લાગે, અને બીજી વસ્તુને
| SR No. | 539162 |
| Book Title | Kalyan 1957 06 Ank 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Somchand D Shah |
| Publisher | Kalyan Prakashan Mandir |
| Publication Year | 1957 |
| Total Pages | 62 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Kalyan, & India |
| File Size | 12 MB |