________________
આ નાનકડા દૃષ્ટાંતમાં કટાક્ષ અને ઉત્તર અને રહેલા છે.
શબ્દોની દુનિયામાં જીવવા માટે શબ્દના ઉચિત ઉપયાગ સમજવા જરૂરી છે.
Words are like arrous that touch the heart શબ્દે તે તીખાં માણુ છે, એ હૃદયને ધારી ચાટ કરે છે. આ માટે એક કલ્પિત દૃષ્ટાંત છે. એક માણુસને અને એક સિંહને ખૂબ ભાઇબંધી હતી. મન્ને સાથે હરતા, અને ક્રૂરતા. એક દિવસ માણસે સિંહને ગાળ દીધી. પણ ભાઈબંધ હોવાથી એ કાંઇ એલ્યે નહિ. એક દિવસ એણે પેલા માણસને કહ્યું; “તું મને પગે કુહાડી મારને ?” માણસે તેમ કર્યું. થેાડા દિવસ ગયા પછી પેલા સિંહે કહ્યું “અરે મૂર્ખ માનવી, ને તે કુહાડીના ઘા માર્યા તે તે રૂઝાઇ ગયે,
પણુ
શબ્દોના ઘા હજી નથી મટયે, માટે જા હવે
• કલ્યાણ : જીન : ૧૯૫૭ : ૨૪૫ : તારી અને મારી ભાઈબંધી ખતમ !”
શબ્દોના ઘા કદી રૂઝાતા નથી, એટલે એક પણ કટુ વેણુ કાઢતા પહેલાં વિચાર કરો,
એક મહાન કળા” નામના લેખમાં વિચારણીય લખ્યું છે કે, વાણી એ બુધ્ધિ અને સંસ્કારની આરસી છે. વાણી પરથી જ મનુષ્યની કિ ંમત આંકી શકાય છે. સુંદર અને અસરકારક વાણી એ એક મહાન કળા છે. સંત મહાત્માએ અને સાહિત્યસ્વામીઓની વાણીમાં કળાની ઝલક અવશ્ય જોવામાં આવે છે. એ વાણીની તાકાત કલમમાં ઉતરે છે. વાણી જોરદાર બનાવવા વિવેકપૂર્વક સત્યના આશ લેવે જોઇએ, સત્યના શબ્દ પ્રયોગમાં રામબાણુ જેવી અનેરી તાકાત છે. એ પ્રયોગ કદી નિષ્ફળ નથી જતા. એને શ્રવણુ કરનાર આનંદસિંધુમાં મગ્ન થઇ જાય છે. સરળતા એ એનુ ભૂષણુ છે,” 小
સર્વ દુ:ખાનું મૂળ
આ નભમાં તરતા અનંત પ્રકાશ અને ઉષ્માના પ્રવાહ જોયે? એ સૂ અમૂલ્ય ઉપદેશ પાઠવે છે બીજાને પ્રકાશનું પ્રદાન કરવા માટે સમર્પણુના આનંદ અનુભવે છે. માટે જ તેને પ્રકાશ વળતરની કલ્પનાના અભાવમાંથી જન્મે છે. પ્રકૃતિના લગભગ બધા જ તત્વોએ જાણે આ મહાન સિદ્ધાંત સ્વીકાર્ય છે. પણ અરે ! આ દુન્યવી સંસાર જે પોતાના જીવનતતુનો આધાર આજ પ્રકૃતિના તત્ત્વ પર રાખે છે, તે ભાગ્યે જ ત્યાગ અને બલિાન માટે આ પ્રકૃતિના મહાન તત્ત્વા પાસેથી પ્રેરણા મેળવે છે; અને આ મહાન ભાગ અને બલિદાનના સિધ્ધાંતના ઉપદેશ–શે ?
જ્યારે પ્રકૃતિ હરદમ આપણે માટે જ ત્યાગ-બલિદાનથી વહી રહે ત્યારે સંસારના માનવી પ્રતિક્ષણ વળતર-બદલા–સાદા અને સ્વાસ્થ્યમાં જ રમે ત્યારે આાપણે કેટલા હલકા પડી જઇએ છીએ. ત્યાગ-બલિદાનના આ મહાન સિધ્ધાંતને નકારવાથી તે પ્રતિ આંખમિંચામણાં કરવાથી દુઃખની ઉત્પત્તિ છે. અહિં જ સ'સારની કટુતા અને સ સંવેદ્રનાઓનું મૂળ છે. શ્રી નિપુણ તાસવાલા. ( પ્રો. ઘનશ્યામ જોષીના સૌજન્યથી )