________________
કપણ
ખંડઃ :
(vi) કાલે અનાજ નથી મલવાનું આવી ઘોષણું થતાં સૌ કોઈ સવેલા આકરા ભૂખ્યા થાય છે, અને મળે તેટલું મૂચ્છ-ભાવથી અનાજ સંચય કરવામાં યોજાય છે, પણ આવતી કાલે ખાવું નથી આ નિરધાર કરવામાં આવે તે ભૂખ સેંકડે ગાઉ દૂર ભાગે છે. ઘેબર જેવી ચીજ પણ અનિષ્ટ ભાસે છે. સમજપૂર્વક મનથી થયેલો ત્યાગ ઘણી જ જવાબદારીઓને અવલંબે છે, અને ત્યાગની વિકટતાઓ સરલ કરી આપે છે. સાચા ત્યાગીઓને જરૂરિયાતની ઉપયોગમાં આવતી, ચીજે પણ અકારી દેખાય છે તે પછી જોગે તે ફસાવે કે લલચાવે જ કેમ ? મેહમૂઢ માનવો નકામી અનેક ચીજોની અનિવાર્ય આવશ્યકતાઓ કલ્પે છે અને એ ખોટી ચીજોની જરૂરિયાતોની એવી હાજત પેદા કરે છે કે, સર્વસ્વ ગુમાવી બેસવાને ગોજારે સમય આવી લાગે છે. ત્યાગ એ જ સંતોષનું નિદાન છે: ત્યાગ એ જે સુખનું પગથિયું છે.
(viii) સંસ્કારપોષક કોઈપણ પિતા હોય તો સુવિદ્યાને અભ્યાસ છે. સુવિદ્યાને અભ્યાસ વધતાં આત્માને કદીય નહિ અનુભવાયેલ સંતેષ અને આનંદ અનુભવાય છે. અધ્યાત્મરસની સાચી છળ કહે તે તેય પણ અધ્યાત્મજ્ઞાન જ છે. સુવિદ્યા પ્રાપ્ત કરવાનું એવું વ્યસન થવું જોઈએ કે જેમ શ્વાસવિહુણું પ્રાણ થાય છે તેમ વિદ્યાની પ્રાપ્તિ વિનાનો દિવસ કે પળ નિષ્ફળ મનાય છે. સુવિદ્યાને અભ્યાસ થતાં નવિન જ્ઞાન ન મલે ત્યારે નિદ્રા પણ ન જ આવે! અને પ્રાતઃકાળમાં ઉઠતાં પણ એ જ વિચાર આવે કે આજે આ સુકાર્ય કરીશ, ગયા દિવસનું આ બાકી છે, તે જરૂર આજે પૂર્ણ કરીશ જ. આવી વિચારણાઓ ઝૂર્યા જ કરે તો સમજવું કે સુવિદ્યાનું સુફલ આપણને સાંપડયું છે. | (ix) સ્વર્ગીય–સુખ પણ ક્ષયષ્ટિને ચૂસીને ફગાવી દીધેલા પુચા જેવું તેઓને ભાસે છે કે, જેઓને અધ્યાત્મરસાયણથી આત્મિકસુખને એક અંશ પણ અનુભવાય છે. યોગનિધાન અને ત્યાગમૂર્તિ મહાત્માઓ તે ત્યાં સુધી કથે છે કે, આધ્યાત્માનંદીયોને જડ-સંસારિક, કાલ્પનિક, અને અચિર સગજન્ય સુખ તે અશુચિ-પદાર્થના જેવા અપવિત્ર
