________________
પુરાહિતના ત્રણ મિત્રા, : શ્રી પંકજ :
અજ્ઞાન કે મેહની એ અજબ લીલા છે કે, તેને આધીન બનેલા આત્માએ પેાતાના હિત કે અહિત; મિત્ર કે શત્રુ ત્યાદિને વિવેકપૂર્વક જાણી શકતા નથી.
શરીર, કુટુબ અને ધ : આ ત્રણેમાંથી સાચી સહાય કરનારા ધને જગતના જીવે પોતાના પારમાર્થિક મિત્ર તરીકે ઓળખી શકતા નથી. જેથી તેના પ્રત્યે બિલ્કુલ ઉપેક્ષા રાખે છે. જ્યારે શરીર કે કુટુંબને પેાતાનું સ`સ્વ માની સંસારના આ સ્વાધેલા આત્માએ તે બન્નેની સેવાની ખાતર દિવસ–રાત સુસજ્જ રહે છે. આવા લેાકાતે પેલા રાજમાન્ય સામદત્ત પુરાહિતની જેમ આપત્તિની કપરી વેળાયે પશ્ચાત્તાપને અવસર આવે છે. જેમાં એના ત્રણ મિત્રામાંથી એ મિત્રા એને દગા ઢે છે, અને એક મિત્ર વફાદાર રહે છે.
પુરહિતના એ ત્રણ મિત્રાની કથા ટૂંકમાં આ પ્રમાણે છે.
પૃથ્વીના મુખમંડળરૂપ ક્ષિતિપ્રતિષ્ઠ નામનું નગર હતું. સઘળા શત્રુગણને નેતા રાજા જિતશત્રુ એ નગરના શાસક હતા. સામદત્ત નામના પુરાહિત તે રાજાને અતિ પ્રિય હતા.. તે પુરાહિત સૂર્યની પેઠે સઘળીએ ક્રિયાઓમાં રાજાને સાક્ષીરૂપ હતા. રાજ્યની અને રાજાની સઘળીય પ્રવૃત્તિએની જવાખદારી તેને શીરે હતી, તેનું આધિપત્ય બધે એક સરખું હતું.
એ સામદત્ત પુરાહિતને ત્રણ મિત્રા હતા. એકનુ નામ સહમિત્ર, ખીજાનું નામ મિત્ર અને ત્રીજાનું નામ પ્રણામમિત્ર, સહમિત્ર દરેક કાર્યમાં સાથે રહેવાવાળા હતા. ખાવામાં
