________________
કલ્યાણ :
હૈયામાં મુક્તિના ધ્યેયપૂર્વક ધર્માસ્તિકાય આદિ ષદ્ધનું ભાવવાહી ચિંતવન રમણતા પામેલું હેય. અંગારમદક પાંચસે શિષ્યોના ગુરુ છે. પરમેહી પદમાં રહેલા ત્રીજા પગથીઆરૂપ આચાર્યપદમાં પોતાની જાતને ઓળખાવે છે પણ હૈયામાં શુદ્ધશ્રદ્ધારૂપ અનંતજ્ઞાનીઓના શાસનની વફાદારી જ નથી, માટે જ તેઓનાં હૈયામાં તાત્વિક દ્રવ્યાનુયોગની વિચારણા નથી, એમ આપણે બેધડકપણે કહી શકીએ છીએ.
આથી એ ફલિત થાય છે કે, ચરણકરણની સાધના વગરની એકલી કવ્યાનુયેગની વિચારણું કિંમતી છે, પણ દ્રવ્યાનુયોગની વિચારણા વગરની અથવા તે દ્રવ્યાનુયોગના વિચારક એવા આત્માની નીશ્રા વગરની ચરણકરણની એકલી સાધના કીંમતી નથી. જો કે ઉપલી વસ્તુને ધ્યાનમાં રાખીને ક્રિયાચિ વગરના પણ કેટલાક આત્માઓ વર્તમાનમાં કહે છે કે “સમજણ વગરની ક્રિયા કરવાથી શું લાભ ? જ્ઞાનીના શાસનમાં સમજણની મહત્તા છે પણ ક્રિયાની મહત્તા નથી; માટે ક્રિયા ન કરીએ તે પણ ચાલે, માત્ર સમજણ જોઈએ.'
આવી વિચારણા કરનારા આત્માઓએ સમજવું જોઈએ કે, સમજણ એ ઉછીની પણ લઈ શકાય છે જ્યારે ક્યિા તે આપણે જાતે જ કરવી જોઈએ. કોર્ટમાં જ્યારે કેસ ચાલતો હોય છે ત્યારે વકીલ તે ભાડે પણ રખાય છે, પણ કોર્ટમાં હાજરી આપવી, પૂછે તેના જવાબ આપવા, કેસ દાખલ કરાવે વગેરે ક્રિયાઓ પિતાને જ કરવી પડે છે, માણસ અને માતુસ મુનિ શું ભણેલા હતા ? કહે કે માત્ર અષ્ટ પ્રવચન માતાના જાણકાર છતાં પણ એમની ચરણકરણની સાધના જેમ લાભપ્રદ કહી છે તેમ ગીતાર્થની નિશ્રાએ આરાધના કરનારા આત્માની પણ ચરણકરણની સાધના લાભદાયી જણાવી છે. મારૂસ અને માતૃસ મુનિ સ્વયં ગીતાર્થ નથી પણ ગીતાર્થ એવા આચાર્ય મહારાજની નિશ્રામાં છે માટે તેમની આરાધના પણ સફળ જ ગણાય.
શુદ્ધશ્રદ્ધાપૂર્વક થતી એવી દ્રવ્યાનુયોગની વિચારણ એટલે પરિણામ ધર્મ અને ચરણકરણની સાધના એટલે આચાર ધર્મ. પરિણામ ધર્મ કરતાં
