________________
કયાણ :
રહે છે. કેટકેટલાં મનામણાં કરે, પંપાળે, ત્યારપછી ખાવા માંડે. તે પ્રાયઃ એવી રીતે કે આજુબાજુનાં નાનાં પ્રાણિઓ ધરાય તેટલું વેરાય; સરોવર, તળાવ, નદી વગેરે સ્થળે એ પાણી પીવા જાય તે પણ પીતાં પહેલાં સૂંઢથી આજુબાજુ પાણી ઉડાડે, હાથીમાં સ્વાભાવિક ગંભીરતા હોય છે. એની ચાલ પણ વખણાય છે. - આમ અનેક રીતે એ હાથી બીજાં જનાવરે કરતાં ઉત્તમ જનાવર તરીકે ઓળખાય છે. હાથી બહુ સુખશીલી હોય છે. શરીર ધૂલ એટલે ઉઠવું–ચાલવું મુશ્કેલ. એને આરામથી રહેવાનું બહુ ગમે, એને જે સ્થાન ઘણો વખત ભેગવ્યું હોય, તેને તજીને નવા સ્થાને જવું પ્રાયઃ ગમતું નથી. નવા સારા સ્થાને પણ કઈ મૂકી આવે, તેય પ્રાયઃ જુના સ્થાનને મોહ એને ખેંચ્યા કરે છે.
આ રીતે વિકવાળા હોવા છતાં પણ શ્રાવક, ક્ષણિક ઋદ્ધિસુખવાળા ઘરમાં લુબ્ધ બનીને વસશે. ઘર ક્ષણિક ઋદ્ધિસુખવાળું હશે અને તેમ છતાં પણ શ્રાવકે તેમાં લુબ્ધ થયા થકા વસશે. આમાં વિવેકની હયાતિ છતાં પણ લુબ્ધતા હોવાનું જે અણુવ્યું છે, તે કાલાદિના મહિમાનું પણ સૂચક છે.
આ વસ્તુ આજે અનુભવ ગોચર છે. ઋદ્ધિ-સુખોની ક્ષણિકતા આજે બજારમાં પણ દેખા દઈ રહી છે. ઘડીમાં બજાર ઉંચે ને ઘડીમાં બજાર નીચે. બજારના ફેરફાર સાથે હૈયામાં પણ નવા નવા ઉત્પાત જભ્યા કરે. બપોરે મેટરમાં લહેર કરતો બજારમાં આવ્યું હોય, ત્યાં સાંજે બંગલા, બગીચા ને બૈરીનાં ઘરેણું પણ ગીરે મૂકાયાં હોય; અથવા કપાળમાં બુધવારીયા કૅર્ટની કાળી ટીલી લાગવાની તૈયારી હેય. રાત્રે નિરાતે સુતે હોય ને સવારે છાપામાં ભાવ જોઈને રોવા માંડે. આજના વ્યાપાર ધંધામાં પૂર્વકાળના જેવીય શાન્તિ કયાં છે ? આજે સતિષ જેવી તે જાણે પ્રાયઃ વસ્તુ જ રહી નથી. સૌને મેટર, બંગલો વગેરે જોઈએ અને એથી ઉધું ઘાલીને સટ્ટા કરે એમાં દુર્ભાગ્યને ઉદય હોય તે ઝુંપડી યે જાય અને લોકેાની દાઢીઓમાં હાથ ઘાલીને પેટ ભરવાને વખત પણ આવે.
