________________
દુઃખોના વિજેતા ભગવાન મહાવીર
થી સુધર્માસ્વામી કહે છે: હે આયુમાન જંબુ ! શ્રી મહાવીર ભગવાનની ન થવાનું વર્ણન મેં જેમ સાંભળ્યું છે, તેમ તને કહી સંભળાવું છું તે શ્રમણ ભગવાને ઉદ્યમત થઈ, અંસારનાં દુઃખ સમજી, પ્રવજ્યા લીધી અને તે જ દિવસે હેમંત ઋતુની ઠંડીમાં જ તે બહાર ચાલી નીકળ્યા. તે કડકડતી ઠંડીમાં વસ્ત્રથી સરીર ન ઢાંકવાને તેમનો દઢ સંકલ્પ છે અને . જીવનપર્યંત કઠણમાં કઠણ મુશ્કેલીઓ ઉપર વિજય મેળવનાર ભગવાન માટે તે ઉચિત જ હતું. અરણ્યમાં વિહરતા ભગવાનને નાનાં-મોટાં અનેક જંતુઓએ ચાર મહિના સુધી ધસે ત્રાસ આપે અને એમના લેહી-માંસ ચૂસ્યાં.
વસ્ત્ર ન હોવા છતાં તથા સખત ટાઢમાં તે હાથ લાંબા રાખીને ધ્યાન ધરતા ને કારણે કોઈ દિવસ તેમણે હથ બગલમાં ઘાલ્યા નથી. કોઈ કોઈ વાર શિયાળામાં તે છાયામાં જ બેસીને ધ્યાન ધરતા અને ઉનાળામાં તાપમાં જ ખુલ્લે દિલે ઉભડક બેસી ધ્યાન ધરતા વરુ વિનાના હેવાથી તણના સ્પર્શી, ટાઢના સ્પર્શ તાપના પશે અને ડાંસ તથા મચ્છરના સ્પ–એમ અનેક પ્રકારના સ્પર્શે ભગવાન મહાવીરે સમપણે સહ્યા હતા.
ઉજજડ ઘર સભાસ્થાન, પરબ અને હાટક-એવાં સ્થાનોમાં ભગવાન કેઈ વર રહેતા: તો કોઈ વાર લહારની કોઢમાં કે પરાળના ઢગલા પાસે, તો કઈ વાર ધર્મશાળાઓ / બગી. ચાઓમાં, ઘરમાં કે નગરમાં રહેતા હતા; કોઈ વાર સ્મશાનમાં, શૂન્ય ઘરમાં કે ઝાડની નીચે રહેતા હતા.
તે રહેઠાણોમાં ભગવાનને અનેક પ્રકારનાં ભયંકર સંકટો પડયાં. તે તે સ્થળમાં રહેનારાં જીવડાં કે પક્ષીઓ તેમને ઉપદ્રવ કરતાં. હલકા માણસે પણ ભગવાનને ઘણો ત્રાસ આ તા કઈ વાર ગામના રખેવાળા હાથમાં હાથયાર લઇને ભગવાનને કનડતા. | દુર્ગમ એવા લાઢ પ્રદેશમાં, વજભૂમિમાં અને શુભ ભૂમિમાં પણ ભગવાન ાિર્યા હતા. ત્યાં તે તેમને તદ્દન હલકી જાતનાં શવ્યા અને આસનોને ઉપયોગ કરવો પડ્યો હતો ત્યાંના લેકે પણ તેમને બહુ મારતા; ખાવાનું બહુ લૂખું મળતું અને કૂતરાં કરડતાં. કેટલા લોકો તે કૂતરાઓને રોકતા, તે કેટલાક તે કૂતરાઓને છુટ્ટકારીને કરડાવતા. વજભૂમિના લેકે બહુ કઠોર હતા. તથા કૂતરાં કરડી ન જાય તે માટે બીજા શ્રમણો હાથમાં લાકડી કે નાળ લઈને કરતા. કેટલીક વાર કૂતરાએ ભગવાનને કરડતા અને તેમની માંસની પેશીઓ ખેંચી કા તા. છતાં એવા દુર્ગમ લાઢ દેશમાં હિંસાને ત્યાગ કરીને અને શરીરની મમતા છોડીને તે અને ચાર ભાગવાને આવી પડતાં સંકટોને સમભાવે સાં; અને સંગ્રામને મોખરે રહેતા વિજયવંત હાથીની જેમ ભગવાને એ દુખો ઉપર જય મેળવ્યો.
–મહાવીરસવામીને આચારધર્મ (પૃ. ૩-૭૪ ) ||
ભ૦ મહાવીર જન્મકલ્યાણક વિશેષાંક