________________
અતિ રક્ષાનું પરિણામ.
૬ ૫
ખરા ભયને જન્મ આપે ć એનુ સરકારને ભાન' નથીઃ દાખલા તરીકે ખેડાના લેાકેાને જે જાતની વર્તણુંક અને જે જાતની ધમ આપવામાં આવે છે તે માત્ર લોકેાને ભયંકર બનાવવા જેવું જ કામ થાય છે. તેમજ હેામરૂલ ડૅપ્યુટેશનને અટકાવવાનું પગલું પણ તેવું જ અવિચારી છે. હથીઆરથી જે ભય માનવામાં આવે છે હેના કરતાં સરકાર પે!તે પેાતાના હાથે જે આ ભય ઉત્પન્ન કરે છે તે વરે ગંભીર છે. હું ન્યાય-અન્યાયની દલીલ કરવા માંગતા નથી; માત્ર એક જ કુદરતી સત્ય જણાવવા માગું છું કે, થીઆરથી પ્રશ્ન બહાદુર અને ઉંચા ખમીરની (noble ) બનશે, જેથી સરકાર તરફ સહેજે વફાદાર થશે; અને ખેડા જેવી સખ્તાઈથી હથીઆર વગરની પ્રજા પણ ભયરૂપ થઇ પડવાને સંભવ ઉભા થશે. છવક આપેલુ શાય તે આપનાર તરફ વફાદારી જ શિખવે, સખ્તાઈથી આપઆપ ઉભરાઈ આવતું શૈાર્ય ઉપરીને ભયરૂપ જ થઈ પડે.
આ માનસશાસ્ત્રના નિયમ છે, કુદરતનેા કાનુન છે. અને આă દુનિયાપર ડેના હાથ વિસ્તરાખલા છે તેવી શાણી સરકાર આવી. દેખીતી ભૂલ થતી અટકાવે તે એમાં રાજા પ્રજા બન્નેનું સદાનું હિત Û અને દુનિયાની શાન્તિને! તે પર જ આધાર છે.
[૨૦] ધોવા આાતાનાં મનોવ.
4
‘જેન' પત્ર જણાવે છે કે,‘ધર્મના કાંટા’ના તથા સુરત પાંજરાપાળ’ ના કુંડાના પ્રમુખે પેાલીસને ખાર આપી છે કે, ચેાપડામાં ગેટાલેદ કરી ૧૪૦૦૦ રૂપિઆ ઉંચાપત કરાયેલા જણાય છે અને કેટલાકેાની હાજરીમાં તીજોરી ઉધાડી તપાસતાં ૩૬૦૦ હેમની મંતલબ ડીની જગાએ પુરતીના લાટા મુકવામડી માણસાનું ધન કે અન્ન કે ધર્માદા ખપ્રાણવાંગળાં ધંખતે શું ? હિંદીને પેાતાના પ્રાણ શકયા હશે ? ણ નિમ્નહિ ! આપખુદ જતા ઈંગ્લાંડના લશ્કર હિ જ હાય ? રાક્ષસી ધસારા લાવ્યા છે અને જેના પરિણામ ઉઉપજાવવાને કે જીવવા-મરવાનો સવાલ લટકી રહેલા છે એમ ખુદ નહિ જ જડીર કહે છે અને હિંદ પાસે વધારે માણસાની મદદ હશે ? શું પે વખતે પણ હજી, હથીઆરબધીનેા કાયદા તાડવાનું દુનિયામાં કેાઈ શ્વાસ કરવાએ નથી, અને હથીઆર વાપરનારા બહાદુર દેખાતે નહિ હૈ.
