________________
જેનહિતછુ. દેખીતા મહાન લાલ કેટદ્વારા ઇન્સાફ માગવામાં અને પ્રજાકીય આગેવાનો મારફત ઇન્સાફ માગવામાં કેટલો તફાવત છે અને તેથી આપણને શું શું લાભગેરલાભ છે તે આપણે આપણું સહજ વ્યાપારી દષ્ટિથી વિચારવું જોઈએ છે
( ૧ ) એ તો હૈ કોઈ સારી રીતે જાણે છે કે, સરકારી ઇન્સાફપદ્ધતિ અત્યંત વિલંબવાળી અને બેહદ ખર્ચાળ છે. એક કોર્ટમાં લાંબો વખત કેસ ચાલે, તેમાં હજારો રૂપીઆ વકીલ-રીસ્ટર પાછળ ખર્ચાય, અંતે બીજી કોર્ટમાં જવાનું ઉભું રહે, હાં પણ હજારો લાખ ખરચ્યા પછી વળી આગળ પણ જવું પડે. આ લખલૂટ ખર્ચ ઉપરાંત બંને પક્ષકારોને પોતાને કિમતી વખત મુભાવ પડે હે તો હિસાબ જ નહિ. દોડધામ અને જંજાળ વહેરવી પડે એને પણ હિસાબ નહિ. હવે વ્યાપારી વર્ગને આવી રીતે વર્ષો સુધી કિમતી વખતને ભેગ અને મગજમારી પાલવી શકે કે કેમ એ વિચારવાનું કામ અમો તે સજજનેને પોતાને જ સોંપીશું. બીજા હાથ ઉપર, પ્રજાકીય આગેવાનના હાથથી ઇન્સાફ લેવાનું હોય તે બે વખત જાય નહિ, અને હેટાં ખર્ચે પણ થાય નહિ.
( ૨ ) કેર્ટમાં અમુક કલમ મુજબ જ ચાલવાનું હોય છે. જડજને લાગતું હોય કે મહારે અમુક પ્રકારનું જજમેંટ આપવું જઈએ, તો પણ કલમ આગળ તે લાચાર છે. કાયદાની બારીકીઓ સત્યને પણ ઘડીભરને માટે દબાવી શકે. પણ એક પ્રજાકીય આગેવાનના હાથથી ઈન્સાફ લેવાનો હોય તે, તે વાળ ચીરવા જેવી કાયદાની બારીકીઓ કરતાં સત્ય હકીકતો ઉપર વધારે ધ્યાન આપે; કારણ કે હેને કાંઈ કાયદાની બારીકીઓનું બંધન નથી, પણ ન્યાય તળવામાં સત્યનું અને પરમાત્માનું જ બંધન છે.
(૩) કોઇ તીર્થ દેશી રાજ્યમાં પણ હોય, કોઈ બ્રિટીશ હદમાં પણ હોય, એમાંના કાંઈ બધા ઇન્સાર આપનારાઓ, બધે પ્રસંગે સંપૂર્ણ ચારિત્રબળ ધરાવતા જ હોય એવી ખાત્રી બધાથી રાખી શકાય નહિ. અને ખાસ કરીને રૂપિયાનો નહિ, પણ મમત્વને સવાલ હેય હાર તો ઈન્સાફ આપનારના સપૂર્ણ ચારિત્ર ઉપર જ મ્હારો આધાર રહે છે. જે પ્રજાકીય આગેવાનોએ પિતાની જીંદગી
