________________
પર્વ-૪ અંક-૩૩-૩૪ તા. ૧૪-૪-૯ર : પૂરેપૂરી સુરક્ષિત બની ગઈ. બાજીરાવ સુર. ફરીથી જાગેલું પરાક્રમ ક્ષણજીવી જ નીવક્ષિતતાની જાત તપાસ કરીને બોલી ઉઠયા ડછું. જયાં બાજીરાવ રાજધાનીના બીડાકે, હવે શત્રુસેનામાં રહેલાં કેઇ પંખીની યેલા તેસિંગદ્ધારની ભાળ મળી, ત્યાં જ પણ તાકાત નથી કે, એ આ કિલામાં રોયની અડધી શકિત ઓગળી ગઈ! પ્રવેશી શકે ! આટલી સંગીન-સુરક્ષા બાદ નિઝામના પાસા ઉંધા પડયાં. એણે નિઝામ સન્યને આજુબાજુના ગામમાંથી જોયું. તે કેટ-કમાડની મજબૂતાઈને પડઅનાજ-પાણી પુરવઠો ન મળી શકે, એ કારવા જોગી કેઈ જવાંમ પોતાની પાસે જાતને પાકે બંબસ્ત કરાવીને બાજીરાવ ન હતી. આવી સિવાય, કિલાના એ કમાડ ભાવિના ગણિતને અનુમાનની આંગળી પર ખુલી શકે એમ ન હતા. એથી કિલ્લાને ગણી રહ્યા. એ ગણિતના સરવાળા રૂપે મજબૂત રીતે ઘરે લાલવાની આજ્ઞા પિતાની હિન્દુત્વની ખમીરીને વિજય આપીને એ આગળનું ગણિત ગણી રહ્યા. એમને હાથવ તમો જણાય.
એ ગણિતમાં કેઈ ગહનતા-ગંભીરતા જેવું નિઝામનું સૈન્ય ધીમે ધીમે આગળ ન હતું. એની ગણતરી હતી કે, બાજીરાવ વધી રહ્યું હતું. પરાજિત અને શરણાગત બાયલાની જેમ કિકલાને કમાડ લગાવીને રાજવીઓની સંખ્યામાં થતા જતા વધા- કયાં સુધી બેસી શકવાને છે! બાજીરાવના રાએ, મુસ્લિમ સૈન્યના અભિમાનના પાસને
- બાપનેય, આજે નહિ તે કાલે કિલ્લો ખેલ્યા ઠીક ઠીક વધારી દીધો હતે, એવી બાજી વિના કયાં છટકારે થવાનો છે ! અનનવને જીતવાની ઉજળી બનતી જતી શક
પાણીને એને પુરવઠે વધુમાં વધુ કેટલા યતા નિઝામને ભુલાવામાં નાખવાનું કામ દિવસ સુધી ચાલી શકશે ? પણ કરી રહી હતી, અને એથી જ બાજીરાવને જીતવા નીકળેલું એ સૈન્ય વચમાં ,
દિવસે પર દિવસે પસાર થવા લાગ્યા. વચમાં આવતા બિનશરણાગત રાયે ને નિઝામનું સૈન્ય હિંમત જ નહી, હું ચુ ને જીતવામાં ઠીકઠીક શક્તિ વેડફી દેવાની હામ પણ ખાવા માંડયું. એ ખેટમાં ભરમુખઈને ભોગ બનીને આગળ વધતા લીમાં ભરતીની જેમ અનાજને ભંડાર જતું હતું.
પણ તળિયું દેખાડી રહ્યો. અને અંતે એક મરાઠા રાજ્યની હદમાં જ્યારે નિચે દહાડે એ આવ્યું કે, સૈન્યમાં ખાવા પ્રવેશ કર્યો, ત્યારે સૈન્યનું શસ્ત્રબળ અને
પીવાને પ્રશ્ન સહુને ફેલી ખાવા માંડે. શકિતબળ ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં ઘટી ગય ન્યમાંથી જ બળવે ફાટી નીકળવાની હતું. પરંતુ બાજીરાવની સામે બળવો આશંકા જયારે ઘેરી બની રહી, ત્યારે વજીરે પોકારવાની નજીક આવતી પળ એ એનામાં એક દહાડો નિઝામને વિનવણું કરતા કહ્યું ફરી પ્રાણને નવસંચાર કર્યો. પરંતુ એ “સરકાર ! દિલ દૂર છે, નહિ તે ધાણ સંચારથી પાછી ફરેલી પ્રસન્નતા અને ત્યાંનાં અનાજ પુરવઠાને અહીં ઠાલવીને,
