________________
૧૧૬
દિવ્ય દીપ taclesને દૂર કરવા પ્રયત્ન કરીશું પણ તમે સિકંદરના મનમાં કુતૂહલ જાગ્યું, પૂછયું: તમારી અંદરની તંદુરસ્તી પ્રત્યે દુર્લક્ષ ન કરે. આપ ક્યા પ્રકારથી જીવન જીવો છે? છેલ્લી ઘડીએ એ જ કામ લાગશે. અમારી દવાઓ મસ્તરામે મસ્તીમાં કહ્યું: “બહારની વસ્તુસાથે આત્માની દુઆ લે.
એના સંગ્રહથી અંદરનું તવ ચિન્તામાં ખાલી - સર મણિલાલભાઈ નાણાવટી, રીઝર્વ બેંકના થાય છે. માટે મેં મારી જરૂરિયાત જ ઓછી ભૂતપૂર્વ ડે. ગવર્નર મારા મિત્ર હતા. તેઓ ૯૦ કરી છે. વર્ષની ઉંમરે ગુજરી ગયા પણ જીવનની આખરી “સૂર્યના પ્રકાશમાં જીવું છું, ભૂખ લાગે સંધ્યા ટાણે પણ મારી સાથે ચર્ચા વિચારણું અને ખાવાનું મળી જાય તો ખાઈ લઉં છું, એવી કરતા કે જાણે યુવાન જ વાત ન કરતા તૃષા લાગે અને નિર્મળ પાણી મળી જાય તે હોય ?
પી લઉં છું અને શ્રમ પછી ઊંઘ આવે તે એમને એકવાર પૂછયું: તમે આજ જરા ઢળી જાઉ છું.” સુધી આવી તંદુરસ્તી કેવી રીતે જાળવી શક્યા? શું આંખ બંધ કરવાથી આધ્યાત્મિકતા એનું રહસ્ય તે જણાવો ?
આવે છે? શું અહમ્ બ્રહ્માસ્મિના જાપ જપહસીને કહ્યું “મેં મારા જીવનમાં બ્રહ્મ
વાથી આધ્યાત્મિકતાની અનુભૂતિ થાય છે ? ચર્યનું પાલન કરવા બનતા પ્રયત્નો કર્યા છે. હે ના. જીવનનું ઢાંચું બદલવાથી, વિચારોમાં ૪૦ વર્ષે વિધુર થયો તે આજ સુધી મેં એક જ પરિવર્તન લાવવાથી અને પ્રકાશની પ્યાસ વધારકામ કર્યું. મનને, વાચાને અને ઊર્મિઓને વાથી એ આવે છે. આવેશમાં તણાવા ન દીધાં. આજે મને ૮૫ આ પરિવર્તન ન આવે અને તમે ગુરુઉપર થયાં છે. પિસ્તાળીસ વર્ષ સુધી આ બધાને દ્વારમાં જાઓ કે મંદિરમાં આંખ બંધ કરીને મેં સંભાળ્યાં તે આજે એ મને સંભાળી રહ્યાં બેસે, પ્રવચન શ્રવણ કરે કે પ્રભુ સમક્ષ પલાંઠી છે. આજે મને મનની શાંતિ છે અને તનને વાળીને ધ્યાન લગાવે પણ આંખ સમક્ષ તે સ્વાચ્ય છે તે એનું પરિણામ છે.
એ જ દુનિયા નાચતી હશે જે બહાર નાચે છે. મનુષ્ય જેટલું લાંબુ અને સારું જીવવા
તમારા મન ઉપર ચારે બાજુથી વિચારનું માગે તેટલું જીવી શકે પણ મહત્ત્વ તંદુરસ્ત
આક્રમણ ચાલુ હોય ત્યાં ધ્યાન કેમ થાય ? જીવનનું છે.
મને તો આશ્ચર્ય થાય છે કે તમે કેમ જીવી આ તંદુરસ્તી કયાંથી આવે છે ? ચૈતન્ય- શકે છે ? માંથી આવે છે. ચૈતન્યને પ્રકાશ બહારની વસ્તુ
તમારી ઊર્મિઓ ઉપર કેટલા આઘાત અને એથી જરા ઝાંખે dim બને છે, એના તેજ પ્રત્યાઘાતો થઈ રહ્યા છે? જે tensionના વિચારઉપર જરા આવરણ આવી જાય છે પણ નષ્ટ માત્રથી મગજની નસ તૂટી જાય એવું અને નથી થતો. આવરણ દૂર થતાં એ પાછો ઝગ- એટલું tension છતાં તમે એમાં જીવી શકે મગી ઊઠે છે.
છો એ તમારી અપૂર્વ સહનશકિત છે. એકત્રીસ વર્ષના યુવાન સિકંદરને થયેલું - Tension કેમ ? તમારે થવું છે સુખી. કે તંદુરસ્તી અને મસ્તી તો આ મસ્તરામની સુખી થવા માટે તે વસ્તુઓનો સંચય કરે છે છે. હું તે એકત્રીસ વર્ષે પણ થાકેલે લાગું છું. અને એ સંચય જ તમને દુઃખી બનાવે છે.