________________
૯૮
પોતે મુખ્ય છે. શુ તમારે અહું તમને જ છેતરી રહ્યો નથી ?
જ્યારે તમે તમારા અહંકારને તમારાથી જૂદો પાડો ત્યારે જ આતમની ઓળખ થાય છે. તમે તમારામાં એ ને જુએ – એક પર, બીજો સ્વ. અહ' પર છે, આત્મા સ્વ છે. પરના આધિપત્યથી સ્વનું સામ્રાજ્ય નિર્મળ થયુ છે.
આ ચાવી જડી પછી તમે સદા સુખી. દુનિયામાં એવી કાઇ તાકાત નથી જે તમને દુઃખી કરી શકે, એવી કાઇ વસ્તુ નથી જે તમને તમારા સ્થાનમાંથી હલાવી શકે.
એક ગુરુ પાસે રાજકુમાર, નગરશેઠના પુત્ર અને સાધક-ત્રણે ભેગા થઈ ગયા.
ગુરુએ રાજકુમારને પૂછ્યું : ‘કાણુ છે તમે?” રાજકુમાર મનમાં હસી પડ્યોઃ ‘આ મહારાજ કેટલા ભલા છે, કેવા અજ્ઞાની છે કે હુ કાણુ છુ એટલુ ય આ જાણતા નથી ! ’
જાણે નહિ એટલે અજ્ઞાની જ ને ?
બિચારા મહારાજોએ તા લિસ્ટ રાખવુ જોઇએ કે આ ગામમાં પૈસાવાળા કેટલા ? મને પાટ ઉપર બેસાડનારા કેટલા ? મને ઊઠાડનારા કેટલા ? મારી સામે આકરા થઇ ખેલી શકે એવા આગેવાના કેટલા ?
સાધુનુ જ્ઞાન, એમની આવડત, એમની સાધના આવા આગેવાનાને મન કાંઇજ નથી! એને મન તેા તમે એને જાણતા નથી એટલે અજ્ઞાની છે.’
બાજુમાં બેઠેલા નગરશેઠના દીકરા ખેલી ઊઠયા : ‘મહારાજ ! આપ જાણતા નથી કે આ કાણુ છે ? જે ગામમાં તમે વીસ દહાડાથી’ રહેા છે એ ગામના ધણીનેા આ દીકરા ! ગુરુ હસી પડયા ઃ એમ !’
પછી નગરશેઠના દીકર.ને પૂછ્યું : ‘તમે ? ’
દિવ્ય દીપ ‘મહારાજ ! વીસ દહાડાથી જેના રોટલા ખાએ છે, જેના ઉપાશ્રય-મકાનમાં રહેા છે, એ નગરશેઠનેા હુ પુત્ર છું. ’
‘આહા ! તમે નગરશેઠના દીકરા. મેલા, તમે બન્ને કેમ આવ્યા ?’
‘મહારાજ ! આ બાજુ ફરવા નીકળ્યા હતા એટલે અહીં આવી ચઢ્યા.’
એમ જ આવ્યા હતા જેમણે મહારાજને રાખ્યા, ગાચરી આપી, કપડાં આપ્યાં, એચ્છવ કર્યાં એમનું સ્થાન શ્રેષ્ઠ હાવુ જ જોઇએ. મહારાજ પાસે શ્રેષ્ઠ સ્થાન મળે તા એમની પ્રતિષ્ઠા (reputation) સમાજમાં અને ગામમાં પણ વધે ને
ગુરુએ વળીને ત્રીજાને પૂછ્યું : ‘તમે કાણ છે??
એ જુદી દ્રષ્ટિથી આવ્યા હતા એણે ઉત્તર ન આપ્યા, ઢીલેા થઇ ગયેા.
‘ભગવાન ! હું કાણુ છું એ જો હું જાણતા હાત તે તમારી પાસે શું કરવા આવત? આપને શ્રમ શુ' કરવા આપત? હું મને જ ભૂલી ગયા છું. હું મમતામાં, માયામાં, સ`સારના વેરઝેરમાં એવા અટવાઈ ગયા છું કે હું સ્વને જ ભૂલી ગયા છે.
‘કૃપા કરીને બતાવે. કે હુ કાણુ છું? મારું સ્વરૂપ શુ છે?
‘હું કાણું ? જેનું વિસ્મરણ થયું છે એનું સ્મરણ કરાવવા આવ્યેા છું. '
જ્યારે તમારા મગજની શકિત ઓછી થઇ જાય છે ત્યારે તમે ડૅાકટર પાસે જાઓ છે. ડૉકટ૨ (treatment) સારવાર લેવાથી એછી થયેલી સ્મૃતિ તાજી થાય છે. ડૉકટર નવી સ્મૃતિ નથી આપતા, જે છેતે જ તાજી કરે છે.