________________
દિવ્ય દીપ પણ જે માત્ર એક પ્રકારના સામાન્યતાને કરે અને નૈસર્ગિક વસ્તુને દુર્વ્યય (waste) વાતાવરણમાં જન્મેલા છે, કુટુંબ, કુળ, જાતિ ન કરે. આ એક દષ્ટિ છે. ગરીબના મોઢામાં અને ઉછેર પ્રમાણે ધર્મ કર્યા કરતા હોય છે જતી વસ્તુ ઝૂંટવી લેવી, નષ્ટ કરી નાખવી અને એમને પૂછે : “આ બધી ક્રિયાઓ તમે શા માટે નકામી આગમાં હોમી નાખવી એ ધર્મ નથી. કરે છે?” તો કહેશેઃ “મારા બાપા કરતા હતા ચેતનાનું ઊર્ધ્વીકરણ એ ધર્મ છે. જો એટલે હું પણ કરું છું.” પૂછે : “તારા બાપા શું પ્રત્યે કરુણ અને પ્રેમથી વર્તવું એ ધર્મ છે. કરવા કરતા હતા.” કહેશેઃ “એમના બાપા કરતા સમાજ માં નિરુપદ્રવી જીવન જીવવું, ઉપદ્રવનું હતા અને મારા બાપા કરતા હતા એટલે હું કરું છું.” નિમિત્ત ન બનવું એનું નામ ધર્મ છે. આ ધર્મ
ધર્મ શા માટે કરે છે એ ખબર નથી, કેઈ જીવનમાં આવવાથી જે આનંદ અને હળવાપણું કારણ કે ધ્યેયની સમજણ નથી. બધા કરે છે અનુભવી શકાય છે એ માત્ર પેલે કરતો હતો એટલે કરું છું. આ તે બાપના કૂવામાં ડૂબી એટલે હું કરું છું” એમ કહીને કરવાથી નહિ મારવા જેવી જ વાત છે ને !
પ્રાપ્ત થાય. એક ધર્મના વાતાવરણમાં હોવા છતાં ધર્મથી
મહાયોગી આનંદઘનને કેકે પૂછ્યું: હે દૂર છે, બીજાના હાથમાં માળા નથી, કપાળમાં પ્રભુ ! માણસ જે પૂજા કરે છે એ પૂજાનું ફળ તિલક કે ટલાં ટપકાં નથી, ધર્મની કઈ બાહ્ય અને પ્રાપ્ત થયું એ અમારે કેવી રીતે જાણવું? નિશાની પણ નથી છતાં અંતરથી એ જાગૃત છે, આનંદઘનજીએ કહ્યું: એ જાણતા હોય છે કે જીવનના ઊર્ધ્વગામી “ચિત્ત પ્રસને પૂજન ફળ કહ્યું, તો પ્રત્યેનું મારું પ્રયાણ એ જ મારી
પૂજા અખંડિત નેહ,
રહિત થઈ આતમ અર્પણ, જીવનયાત્રાનો હેતુ છે.
આનંદઘન પદ એહ.” જેના મનમાં આવી અભિલાષા છે એ જે
ચિત્તની પ્રસન્નતા. ક્રિયા કરે છે, rituals પાળે છે એની પાછળ
માણસ બેંકમાં જાય અને પૈસા લઈને બહાર સંસારના પ્રાણુઓને શાંતિ આપવાની, મદદરૂપ
આવે, પગારના દિવસે કલાર્ક એના અધિકારી બનવાની, ઉચ્ચ અને ઉદાત્ત ભાવના છે. નિસર્ગની
પાસેથી પગાર લઈને બહાર આવે ત્યારે એના મેઢા વસ્તુઓને દુર્વ્યય કરવાની જરાય વિચારણું નથી.
ઉપર કેવો આનંદ હોય? કેવી સુરખી દેખાય? માટે યજ્ઞ ચાલી રહ્યો હતો, એમાં ઘી એમ તમે ભગવાનની પાસે જઈને આવે, હોમાઈ રહ્યું હતું. ત્યાં એક પ્રા માણસ આવી પૂજા કરીને આવે, પ્રભુનાં દર્શન કરીને આ ચઢયો અને પૂછયું : “આ શું કરે છે ?” ત્યારે તમારું ચિત્ત પુલકિત બની જાય છે, દેવતાઓને આહવાન કરવા માટે ઘી હેમી તમારા મોઢા ઉપર ચિત્તની પ્રસન્નતા દેખાય છે. રહ્યા છીએ.” પેલાએ હસીને કહ્યું જે જમાનામાં એનો low, એની સુરખી તમારી આંખ અને સાચું ઘી રેડાતું હતું ત્યારે પણ દેવતાઓ તમારા મોઢા ઉપર દેખાય છે. નહોતા આવતા તે આ Vegetable mixture પૂજા કરી, પણ મગજમાં ક્રોધ છે, મનમ વાળા ઘી થી કયાંથી આવવાના?
હરીફાઈ છે, મગજમાં મોકળાશ નથી તે તરે ઘી ન બાળ, અગ્નિમાં એને ધુમાડે ન પૂજા કરી જ નથી.