________________
‘વજ્રખધ સ્નેહતંતુથી
પણ જસ ખળ તૂટે
તેહ નવ છૂટે.”
આ વાત મુકિતની પૂર્વભૂમિકામાં સત્ય છે. પણ સ્નેહ તતુથી છૂટ્યા પછીની ઉત્તર ભૂમિકામાં સત્યની ઝાંખી કા’ક આર જ થાય. ખેરડીથી વિહાર કર્યાં ત્યારે હૈયુ ભારે હતુ, સ્નેહ-તંતુ ખે ંચતાં હતાં, વિરહ, વેદના ઉત્પન્ન કરતા હતા; પણ વિહાર કરી ગામ બહાર આવ્યા, ભારે હૈયે વિદાય લીધી અને મજલ ચાલુ થઈ. બંધનેા ધીમે ધીમે શિથિલ બનતાં ગયાં. જંગલની મુકત હવા સ્પર્શવા લાગી ત્યારે જ અનુભવ્યુ` કે બંધન કરતા મુકિતનેા આનંદ કાઇ આર છે.
જેમ શિયાળાના દિવસેામાં પ્રભાતે સરિતામાં સ્નાન કરવા પડતાં પહેલાં ટાઢ વાય, બીક લાગે, ધ્રુજારી છૂટે પણ ર્હિંમત કરીને પાણીમાં કૂદકા માર્યા પછી તરવાની કોઇ જુદી જ મજા આવે તેમ સ્નેહની રેશમી શાલમાં લપેટાયા હેાઇએ ત્યાં સુધી તેા કદાચ મુક્તિની ભવ્ય કલ્પના ય ન આવે અને આવે તે કલ્પનામાંથી જન્મેલી અનેક મૂંઝવણા પણ સાથે જ આવે. પણ મુકત બન્યા પછી જે આનંદ આવે છે, પ્રમેાદથી જે હૈયું પુલકિત બને છે, ઊંગામી માનસમાં જે સ્વતંત્ર આંદોલના આવે છે તે શું શબ્દોમાં વર્ણવી શકાય ? કલમથી આલેખી શકાય ?
સ્વતંત્ર આનંદૅની મઝા પણ સ્વતંત્ર જ હાય ! એ કલમ કે શબ્દમાં અદ્ધ કેમ બને ?
પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુની જૂની નોંધપેાથીમાંથી.
ઉધન
અનંત સમયથી સંસારના પ્રત્યેક માગ – ભુલેલ રખડુ એક અમર આશા રાખીને વિશ્વમાં વિચરે છે: કાઈ પણ આંસુ લૂછવા નહિ હાય ત્યારે પણ કે'ક ભગનીના કે જનેતાના કામળ કર આંસુ લૂછવા હાજર જ હશે ! એ નહિ પૂછે નામ કે નહિ પૂછે ગામ; નહિ પૂછે સંસ્કાર કે નહિ પૂછે ધનવૈભવ !
એ તા સુધરવાની ઇચ્છાવાળા બાંધવનાં આંસુ લૂછતાં મૌનવાણીમાં એટલું જ ઉચ્ચારશે : હું ભાઈ ! બહેનની લાજ રાખજે !”
આ વાણી ભલે ન સંભળાય પણ સ્પર્શે જરૂર. આ વાણી જેના હૈયાને સ્પર્શે તે પાપી મટી પુણ્યશાળી બને, પતિત મટી પાવન બને, અધમ મટી ઉદ્ધારક અને.
માતૃભાવ ને ભિગની ભાવ એ એવા પરમ પાવન ભાવ છે, જે સંસારના માર્ગ ભૂલેલાઓને માર્ગ પર લાવવા માટે એક કૃપાળુ ગુરુનું કામ કરે છે, જગતમાં જ્યારે આવા પરમ પાવન માતૃભાવ કે ભિગનીભાવ નહિ હૈાય ત્યારે માનજે કે વિશ્વમાં હવે સાર ” જેવુ રહ્યું નથી.
k
પૂ. મુનિશ્રી ચિત્રભાનુની પત્રપોથીમાંથી