________________
૬
પણ ....”
દિવ્ય દીપ હું મારા પિતાજીને બતાવું. પૂછું ? હવે આમાં આ બધું કામ લાગે. એ ન હોય તે આ બધું કાંઈ ઉમેરવા જેવું છે ?
કાંઈ જ કામ ન લાગે.” લિસ્ટ લઈને છાતી ફુલાવતે કુલાવતે એ વાત સાચી છે, મુદ્દાની વાત જ રહી ગઈ. પિતા પાસે આવ્યા. લિસ્ટ આપ્યું, પૂછ્યું:પિતાજી સવતા પહેલાં ગાંઠ વાળવાનું ભૂલી જાય તે દુનિયામાં આ સિવાય બીજી કોઈ વસ્તુ આખું સીવેલું નીકળી જ જાય. દરજીને દીકરે મેળવવાની બાકી છે ?
પહેલાં શું શીખે ? પહેલાં ગાંઠ વાળે, પછી સીવે. પિતાજી લિસ્ટ જોઈ ગયા. “બરાબર છે, એમ જીવનમાં બધું મળે પણ મનની શાંતિ
ન હોય તે બધું હોવા છતાં પણ એ સુખેથી હુંશિયાર દીકરો વિચાર કરવા લાગ્યા. જીવી શકતા નથી.
પિતાએ કહ્યું : “બેટા, ધ્યાન રાખજે. હે વાસનાઓ, વૃત્તિઓ અને વિકારને લીધે જે કહું છું એ બે શબ્દ ન હોય તે આ બધું ય મનની શાંતિ ડહોળાઈ જાય છે. નકામું છે, આ ફેંકી દેવાનું છે.”
જીવનની યાત્રા મનની શાંતિ મેળવવા ફેંકી દેવાનું ? બધું ફેંકી દેવાનું ? ”
માટે જ છે ને ? આત્માને કર્મમાંથી મુકત કરવા
માટે જ આ વિચારમાળા છે ને? “હા, બધું ફેંકી દેવાનું”
(સંપૂર્ણ) “પિતાજી, એવી કઈ વસ્તુ છે ? ” એક જ વાક્ય લખ્યું: મનની શાંતિ !
માન-આદર “મનમાં શાંતિ ન હોય તે તગડા માણસો હેરાન થઈને ફરતા હોય છે. મગજમાં શાંતિ
એક સમયે કઈ ચિત્રકાર એકાદ મોટા ન હોય તે પ્રિયજન પણ ન ગમે. પૈસે હાય
માણસની ચિઠ્ઠી લઈ નેપોલિયન પાસે ગયો. પણ શાંતિ ન હોય તો એ રઘવાયે થઈને ફર્યા
નેપોલિયને એનાં ફાટેલા-તૂટેલાં વસ્ત્રો જોઈ એને કરે શાંતિ વગરની આવડત પણ શું કામ આવે ?”
બહુ ઓછો સત્કાર કર્યો અને આસનથી દૂર
બેસવા કહ્યું. થોડી વાર વાતચીત કર્યા પછી “સત્તા ગમે તેટલી હોય પણ એની સામે ચિત્રકાર જ્યારે જવા લાગ્યો ત્યારે નેપોલિયને એને ઉથલાવી પાડવાના પ્રપંચે ચાલતા હોય એની સાથે હાથ મિલાવ્યો અને ઠેઠ સુધી વળાવવા તે એ સત્તા, એ હો એને શાંતિ આપે ખરાં? ગયો. “માફ કરજે. ચિત્રકારે ગભરાતાં ગભરાતાં આખી દુનિયામાં કીર્તિ હોય પણ મનમાં શાંતિ
પૂછ્યું, “હું આવ્યું ત્યારે તે આપે મને દૂર નહિ હોય તે વિશ્વવ્યાપી કીર્તિ પણ સુખ બેસાડયો હતો અને કંઈ એટલું બધું માન પણ નથી આપતી !”
આપ્યું ન હતું, અને જતી વખતે આપે અહીં બેટા, તું દેશ અને પરદેશમાં ભયે, હું સુધી આવવાની તકલીફ કેમ લીધી ?” ને પેલિયને નથી ભણ્યો. પણ આટલું કહેવા માગું છું: “બધું જવાબ આપેઃ મિત્ર ! આવતી વખતે જે આદર લખ પણ પહેલાં મનની શાંતિ (Peace of mind) આપવામાં આવે છે તે મનુષ્યનાં વસ્ત્રો જોઈને લખ. બધું જોઈએ એ બરાબર પણ બધા પહેલાં અપાય છે, અને જતી વખતે જે માન આપવામાં મનની શાંતિ જોઈએ. મનની શાંતિ હોય તો આવે છે તે તેના ગુણ જોઈને અપાય છે.”