________________
દિવ્ય દીપ
'
એક માણસને પકડશે તેના ઉપર કેસ ચાલે. ગયે. આ ન્યાયાધીશે જન્મટીપની સજા કરી એ કેસમાં બધાં પૂરાવા રજુ કરવામાં આવ્યા પણ ઉપલી કેટે તેને ફાંસીની સજા કરી. અને સિદ્ધ થયું કે ખૂન કરનાર આ જ માણસ કુદરતમાં એવો નિયમ છે કે તમે સરોવરને છે. એ જ ન્યાયાધીશ પાસે આ કેસ આવ્યા હતા. કિનારે કાંકરી નાખે તે એ સરોવરના જળમાં નિયમ તરીકે ન્યાયાધીશ સાક્ષી બની શકતા નથી. અનેક તરંગે ઉત્પન્ન થાય છે અને છેક સામેના
એ પોતે જાણે છે કે મારનાર આ માણસ તે કિનારા સુધી જાય છે. થોડું અંતર વધતાં તમને નહોતો જ. ખન થયું એ વાત સાચી પણ ની લાગે છે કે હવે તે એ તરંગે અદશ્ય થઈ ગયા ભાગી ગયું અને આ માણસ ઝડપાઈ ગય. છે. પણ એ તરંગે અદશ્ય થઈ તે પણ આગળ બધાં જ પૂરાવા સબળ હતા. એની પાસેથી શરુ ચાલી જ જાય છે. પાણીના અંદરના થરોમાં એ પણ મળી આવ્યું ! ચુકાદામાં પૂરવાર થયું કે વહે જ જાય છે. અને સામેના કિનારે એની ધાર આ માણસ ની છે. પણ આ ન્યાયાધીશને નહીં અડે ત્યાં સુધી એ તરંગો લંબાતા રહેવાના. કુદરતમાં બહુ શ્રદ્ધા, કર્મવાદમાં અપૂર્વ વિશ્વાસ. એણે વિચાર્યું કે જે હું તેને નિર્દોષ જાહેર કારખાનું કે કલાધામ? કરીશ તે પણ ઉપરની કોર્ટ તે સજા કર્યા વગર રહેવાની જ નથી, કારણ કે સબળ દાર્શનિક
એક મંદિર બંધાતું હતું. ત્યાં એક માણસ
જઈ પહોંચ્યો. એણે એક કામ કરનારને પૂછ્યું: પૂરાવા હતા. આ વાત ઉપર તેમણે ખૂબ મંથન
“શું કરો છો?' “ પેટ ભરવા માટે મજુરી ”કર્યું. અને આખરે એક દિવસ ન્યાયાધીશ
પેલાએ પથ્થર કેતરતાં જવાબ આપ્યો. આણે પોતે જ ખૂનીને મળ્યા. તેમણે કહ્યું “કેટે તે
બીજાને પૂછયું: “તમે શું કરો છો?”- “પથ્થર સાક્ષી અને પૂરાવાઓ પર ચાલે અને કેઈકવાર એમાં સત્ય પણ અસત્ય બને અને અસત્ય પણ
કોતરું છું.' “ને તમે?' એણે ત્રીજા એકને સત્ય બને. હું જાણું છું ત્યાં સુધી ભલે તું ખની
પૂછયું. “મંદિર બાંધું છું.'—એણે ઉત્સાહથી તરીકે પકડાયે, અને કેસ ચાલે પણ તું આ
જવાબ આપે. ખૂનમાં ખટે સંડેવાય છે. આમ કેવી રીતે ત્રણેય એક જ કામ કરતા હતા. પણ એ બન્યું તે મને સમજાતું નથી. તું મને સત્ય કામ પ્રત્યે ત્રણેયની દૃષ્ટિ જદી હતી. ભૌતિક હકીકત કહે.” એમણે એવા પ્રેમથી વાત કરી બદલે તે ત્રણેયને એક સરખો મળતો હતો, કે પેલાના દિલનો દરવાજો ખૂલી ગયે. એણે પણ આનંદમાં કેટલો ફેર ? કહ્યું કે આપ જે કહે છે તે સાચું છે પણ સાત
આપણે ભલે ને ગમે તે ક્ષેત્રમાં, ગમે તે વર્ષ પહેલાં મે ત્રણ ખૂન કરેલાં. ન્યાયાધીશે
કામ કરતા હોઈએ, પણ એ કામ પ્રત્યેને આશ્ચર્યથી પૂછ્યું “ત્રણ ખૂન કરેલાંહા, પણ
આપણે દષ્ટિકોણ મજૂર કે કારીગરને ન રહેતાં એ વખતે મેં એવા મોટા વકીલે રોક્યા અને
કલાકારના સર્જનને દૃષ્ટિકોણ હેય તો જીવન પૂરાવા ઊભા કર્યા કે ત્રણ ત્રણ ખૂન કરવા છતાં
મજુરી નહીં પણ કળા લાગે. જગત કારખાનું પણ હું નીર્દોષ છૂટી ગયે. એ ખૂનથી ભેગા કરેલા નહીં પણ કળાધામ લાગે. પણ એ માટે આપણે પૈસા માટે ભાગ વકેલેને ગયે અને આજ જાતને જાણવી પડે, પિતાના જીવનનું ને કામનું સુધી હું ઉડાવતે રહ્યો. પણ અંતે હું પકડાઈ મહત્ત્વ સમજવું ઘટે. ગયે ! આ ઉત્તરથી એને એનો જવાબ મળી