Page Text
________________
૩૫૬]
જૈન કોન્ફરન્સ હેરલ્ડ.
[અકબર
ક્ષામણું વિષયે પણ એમ જ થયું છે. મૂળ તે જૈન ધર્મના અનુયાયીઓએ જેમ બને તેમ કષાય ઓછા કરવા એવી જ્ઞાનીઓની આજ્ઞા છે, તેમ છતાં જાણે અજાણે થઈ જાય તે તેના નિવારણ અર્થે આવી ઉત્તમ ક્રિયાઓની ભેજના કરી છે અને તે પણ નીખાલસ મનથી સમજપૂર્વક કરવા ફરમાવ્યું છે. હાલ તે ક્ષામણું એ એક વ્યાવહારિક રૂઢી હોય એમ થઈ ગયું છે. કેટલીક વખતે તો “આજથી ખતું સરભર થયું હવેન વે નામે એવા ઉપહાસના શબ્દો અજ્ઞજનો તરફથી બોલાતા સંભળાય છે. પ્રતિક્રમણ વખતે દેખાદેખીએ સકળ સંધને ક્ષમાવવામાં આવે છે અથવા પ્રતિક્રમણમાં સાથે ન હોય તેવા સંબંધી એને તે પછી ક્ષમાવવામાં આવે છે પરંતુ તે જાણે એક વ્યવહાર થઈ પડ્યો હોય તેવી રીતે કરવામાં આવે છે. શાસ્ત્રકારોએ તો સંવત્સરી પર્વને દિવસે વૈર વિરોધ શમન કરી શુધ્ધ હૃદયે સર્વ જીવોને જે સમાવે તેનેજ આરાધક કહ્યા છે, પણ હાલ તે એજ શાસ્ત્રનાં માનનાર. અથવા અનુયાયીઓમાં-સંવત્સરી પર્વને દિવસે ક્ષામણની વ્યવહારક્રિયા કર્યા છતાં-પાછળ વૈર વિરોધ એવાને એવા અંતઃકરણમાં ભરેલાજ હેય છે એવું તેમના વર્તન ઉપરથી દૃષ્ટિગત થાય છે.
જેમ વ્યક્તિ પરત્વે તેમજ સમષ્ટિ પર પણ કષાયોના શમનને બદલે વૃદ્ધિ જણાય છે. જૈન સંપ્રદાયના ત્રણે વિભાગમાં અરસ્પરસ કેટલીક જાતના નિરર્થક કલહ થયાં કરે છે, દરેક ગામના સંઘસમુદાયમાં પણ મતભેદ અને વિરોધ જણાયાં કરે છે અને આખી કેમ. તરફ નજર કરીએ છીએ તે એવું જ દષ્ટિગત થાય છે. શ્રાવકો તેમજ મુનિઓને અગ્રગણ્ય મોટો ભાગ એકજ કક્ષામાં છે. ખરેખરી રીતે જોઈએ તો કોમની આ શોચનીય સ્થિતિ છે. હાલમાં ચાલતી લાલન શીવજીની ચરચા તથા આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના બંધારણની ચર્ચામાં સમાજમાં મતભેદ અને છિન્નભિન્નતા, પરસ્પર છતા આછતા દેશના આલાપ સંતાપ, છાપાઓ અને માસિકમાં નિંદનીય લેખો, કિલષ્ટ લજજાસ્પદ અને સંઘના અગ્રગણ્ય પુરૂષોના અનાદર અને નિંદા, મુનિવર્યો જેમની સર્વજને પ્રત્યે સમદષ્ટિ રાખી શાંતિ ફેલાય તેવી ધર્મદેશના આપી કે મને ધર્મકાર્ય અને પ્રગતિ તરફ દોરવાની ફરજ છે તેમનું પણ અમુક અમુક પક્ષ તરફનું વલણ, કોમને હાનિ કરનારી કેર્ટીની લડત, વિરોધીની ગણનામાં આવેલા રવધર્મને પણ તેના પૂર્વ કાળના દોષે શોધી જેલમાં મોકલાવવાની વૃત્તિઓ, કોર્ટના કેસોમાં ધર્મીષ્ટ અને અગ્રગણ્ય પુરૂષોની સત્યાસત્ય મિશ્ર સાઠ્ય, મુનિ સમુહમાં પણ અરસ્પરસ દેખાતાં અભાવ, આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના બંધારણમાં પિતાનાજ મત પ્રમાણે કરવાને મમત્વ, સામાન્ય જનસમુદાયના મતની અવગણના આવાં અનેક કારણે કામની અંદર વિરોધ અને કષાયની વૃદ્ધિ સૂચવે છે. અંતરંગ જાણવા તો આપણે શક્તિમાન નથી પણ બાહ્ય દેખાવથી આવું અનુમાનાય છે અને તે મધ્યસ્થ, ધર્મરાગી, કેમના ઉત્કર્ષને ચહાનારા દરેક માણસને ખેદ ઉત્પન્ન કરાવે છે. મિત્રી, કરૂણા, પ્રમેદ અને માધ્યસ્થ એ ચાર ભાવનાઓ વર્તનમાંથી નીકળી પુસ્તકની લીટીમાં, વ્યાખ્યાનની શૈલિમાં, લેખકોના લેખમાં અને ભાષણકર્તાઓના ભાષણમાં દૃષ્ટિગત થાય છે અને તે કેમને દરેક રીતે અવનતિકારક છે.
| SR No. | 536605 |
| Book Title | Jain Shwetambar Conference Herald 1912 09 Pustak 09 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1912 |
| Total Pages | 158 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Shwetambar Conference Herald, & India |
| File Size | 15 MB |