Page Text
________________
સત્કાર અને સમાચન.
૧૨૧
ભાગનુસારીની પ્રથમ ભૂમિકા છે. તે ભૂમિકા સાધી બીજી ભૂમિકા પ્રાવક-શ્રાવિકાની સિહ કરવા દરેકે પ્રયત્ન કરે ઘટે છે. તે હસ્તગત કરવામાં શ્રદ્ધા આવશ્યક છે. શ્રદ્ધાનું સુંદર સ્વરૂપ સમ્યગ્દર્શન છે. તે શું છે તે જાણવા માટે પંન્યાસ જ ગ્રંથ લખ્યો છે.
સમ્યગ્દર્શન (ઉપર મુજબ પૃ. ૧૫ર કિ. બાર આના) સમ્યગ્દર્શનની વાત સમજવામાં જરા ઉચો અધિકાર આવશ્યક છે છતાં સામાન્યરૂપે વ્યાવહારિક સમ્યકત્વના ૬૭ બોલ આચાર્યોએ જણાવ્યા છે તે જાણવા ઉપયોગી છે. તેનું વર્ણન આ પુસ્તકમાં કર્યું છે. સમ્યગ્દર્શન એટલે બધિ-આત્મ અને જ(અનાત્મ)ને વિવેક, વિવેક પરજ મનુષ્યના મનુષ્યત્વની ગણના થાય છે. મનુષ્યના દેવી અંશે ખિલવવામાં વિવેકની જ જરૂર છે. વ્યવહારૂ ભાષામાં જે વિવેક' વપરાય છે-વિવેકે દશમે નિધિ એમ કહેવામાં આવે છે તે વિવેકવિનય-સમર્યાદશીલતા-કમલ હિતકારી વાણી સહિત વેચાત્ય એ અને આત્માનાત્મને વિવેક જૂદા છે. આ બીજા વિવેકને જૈન પરિભાષામાં સમ્યકત્વ-સમ્યગ્દર્શન કહેવામાં આવે છે અને તેના નિશ્ચયસ્વરૂપ પર આત્માના સ્વરૂપની ઝાંખી, દર્શન, અને પ્રાપ્તિ નિર્ભર છે. આ સમ્યગ્દર્શનના વ્યવહારૂ સ્વરૂપ સંબધે કર્તાએ ઠીક પ્રયાસ લઈ વિષયને સારે છણ્યો છે અને અમે આશા રાખીશું કે તેના નિશ્ચય સ્વરૂપનું સ્વરૂપ બહાર પાડી પરમાત્માની પ્રકા
ને ફેલાવશે. આત્માનું સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવું સહેલું નથી તેમાં વિવેકની જાગૃતિ અને મનની એકાગ્રતા-ચિત્તને નિરોધ–ધ્યાનની ખાસ જરૂર છે. ધ્યાન માટે કર્તાએ એક બીજો પ્રયાસ બહાર પાડેલ છે અને તેનું નામ આ છે –
ધ્યાન દીપિકા-(ઉપર મુજબ, પૃ. ૨૫૦ કિંમત સવા રૂ.) આમાં મૂળ ગ્રંથ તપ ગછીય સકલચંદ્રજી ઉપાધ્યાયકૃત લઈ તે પર વિવેચન લેખકે કર્યું છે. મૂળકર્તાએ સં. ૧૬૨૧ માં હરિભદ્રસૂરિના ધ્યાનશતક, હેમાચાકૃત યોગશાસ્ત્ર, અને શુભચંદ્રના જ્ઞાનાર્ણવ પર આધાર રાખી ગ્રંથ રચેલ છે અને તેમાં ભાવના, ધ્યાન અને પ્રાનીનું સ્વરૂપ, ધ્યાનને વિચાર, ધર્મધ્યાન, મેગના અષ્ટાંગ અને શુકલધ્યાન સંબંધી સારો ખ્યાલ આપે છે અને તેમાં આસન, આલંબન, સાધન, વગેરે સમાવેશ કર્યો છે. વિવેચનકારે સરલ ગુજ. રાતીમાં આ ગહન વિષયને સમજાવવામાં સારા પરિશ્રમ સેવે છે.
નીતિ વાયામૃત–ઉપર મુજબ પૃ. ૧૮૦ કિ. છ આના) આમાં શિક્ષાપ બોધવચન સંગ્રહ છે કે જેમાં પંન્યાસ વયે સમયે સમયે હદયને રૂચતા જુદા જુદા પ્રથમાંથી ઉતારી લીધેલા તે, હદયના ઉદ્દગારરૂપે લખેલા હોય તેને સમાવેશ થાય છે. આ વચન અવબોધવા લાયક છે, - ઉપરોક્ત ચારે પુસ્તકોમાં “પુ ની અશુદ્ધતા, જોડણીમાં અશુદ્ધિ, સંસ્કૃત લોકોમાં યોગ્ય પદ છેદને અભાવ, “ટાઇપિ ની યોગ્ય ચુંટણીને અભાવ વગેરે રહેલ છે તે બવિષ્યમાં દૂર કરવાની જરૂર છે. વિશેષમાં દર પુજમાં વિષયનું મથાળું મૂકવાની જરૂર છે.
નવજીવન–છે. અને પ્ર. મણીલાલ મોહનલાલ પાદરાપર. ૫. ૧૮૦ કાચું ; જય બાર આના) આમાં સર્વ મળી સાત નિબંધનો સંગ્રહ છે તેનાં નામ પ્રેમમિમાંસા, સૂફીતત્ત્વજ્ઞાન, મહાકવિ ડેન્ટ, કાલિદાસ અને ભવભૂતિ, કાવ્યદેવીને દરબાર, મહાકવિ શિરડોસી અને ભરતખંડ કે આયર્તિ છે. આ સાતેના સંગ્રહનું નવજીવન’ એ નામ અ-વથી કઈ રીતે હોઈ શકે તે માટે છે. શારા માતા પિલવાતમાં ખે છે કે " દરેકના
| SR No. | 536513 |
| Book Title | Jain Shwetambar Conference Herald 1917 Book 13 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1917 |
| Total Pages | 194 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Shwetambar Conference Herald, & India |
| File Size | 18 MB |