________________
તંત્રીની નાંધ.
તે ભાગેા કે જે સાદી ભારતમાં ભક્તિપ્રપૂર્ણ મૂકેલા હોય છે તે ઉંયા કલ્પનામય દેશમાં જેવા આનંદ અને પ્રેમ માલુમ પડે તેવા આનંદ અને પ્રેમથી આપણે વાંચવા જોઇએ.
""
૩૯
આપણા આગમેામાં સરલ અને અનાડબરી શબ્દો છે, ભાવ બતાવવા માટે સાદાં અને નિર્દોષ વાગ્યે મૂકવામાં આવ્યાં છે, અને તેમાં રહેલાં ગાંભી, રહસ્ય અને તત્ત્વ તે ભાષ્ય-નિર્યું કિત -ટીકા-ગુણી અવચૂણી વગેરે એટલે પયાગી કરનારાઓએ સરલ અત્રખાધ થઇ શકે તે માટે સમજાવેલુ છે. પાંચ અગેામાં જે જે પ્રાચીન થયા છે તે પર વિશેષ લક્ષ રાખવાની જરૂર છે. ઘણી વખત એમ બને છે કે પ્રાચીન મતબ્યામાં ફેરફાર સમયાનુકુળ કરી પછીના ટીકાકારો જે અર્થે કરે છે તે અર્થ સરખાવવા—જોવાતપાસ વાથી શાસ્ત્રામાં રહેલું સમાજશાસ્ત્રતત્વ પરખાઈ આવે છે.
૩
પ્રાચીન ગુર્જર કાવ્ય સંગ્રહ ભાગ ૧ લા—
આ ગ્રંથ ગાયકવાડ ઓરીયેન્ટલ સીરીઝમાં બહાર પડનાર છે. તે જૂની ગૂજરાતી ભાષા કેવી હતી તેને યથાસ્થિતિ ખ્યાલ આપી શકશે, કારણ કે તેમાં સં. ૧૨૬૬થી સ ૧૩૯૦ લગભગ સુધીમાં રચાયેલા પ્રાચીન રાસે આપવામાં આવનાર છે. બધા રાસા જેન છે, —સ્વ. વ્રજલાલ શાસ્ત્રી અને અન્ય સમર્થ વિદ્વાના——સ્વ, નવલરામ, ા. નરસિંહ રાવ, રા. કેશવલાલ ધ્રુવ વગેરે એ મુક્તક સ્વીકારી સિદ્ધ કરી આવ્યું છે કે જાના : લખાણમાં જૈન તેમજ જૈનેતરમાં ભેદ હતા નહિ. જે રાસેા આપવામાં આવનાર છે. તે દશ છે નામેઃ–૧ રેવન્તગિરિ રાસેા વિજયસેન સુરિ કૃત સ. ૧૨૮૮ આસપાસ, ૨ જંબુરાસ ધકૃત સં. ૧૨૬૬, ૩ નેમિનાથ ચતુષ્પાદિકા વિનયચંદ્ર સૂરિષ્કૃત સ. ૧૩૪૦ આસ પાસ (કે જે આ પત્રના એક પર્યુષણુ અંકમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ છે.), ૪ ઉવએસ માલ છપ્પય્રયસિંહ સૂરિશિષ્યકૃત ૧૩૪૦ આસપાસ ૫ સક્ષેત્રીરાસ સ. ૧૩૨૭, ૬ સમરા રાસ અદેવ સૂરિષ્કૃત સં. ૧૩૭૧ આસ, ૭ કછૂલી રાસ સ. ૧૩૬૩ માં, ૮ શુલિભદ્રકાગ-જિન પદ્મસૂરિષ્કૃત સ. ૧૩૯૦ આસ ૯ પૌમકૃત શાલિભદ્ર કાક અને ૧૦ ધર્મમાતૃકા કાક; આમાંના એ ઐતિહાસિક છેઃ——સમરા રાસમાં સમરસિંહ મંત્રીનું જીવન છે અને કલીરાસ માં આખુ પાસે આવેલા કલી ગામની વિગત આપેલી છે. આના સંશાધક આપણા માન્ય વિદ્વાન રા. ચિમનલાલ ડાહ્યાભાઇ દલાલ છે કે જે અમને આશા છે કે દરેકના સાર, રાસ વિવેચન, રાસકાર પરિચય આદિ અનેક વિષયે।પર પ્રકાશ ફેંકનારી પ્રસ્તાવના સાથે ભાષાભેદ, વિર્યય, તુલના વગેરે પર વિવેચનાત્મક નાટ્સ અને સાધના પૂરાં પાડશે. આવી રીતે પ્રતિદિનાનુગમે જૈન પ્રાચીન સાહિત્ય જૂદી જીંદી દિશાએથી પ્રકટ થતું જાય છે એ સૌભાગ્યના વિષય છે. શ્રીમત ગાયકવાડ સરકારની વિધારસિકતા માટે દરેક હિંદ વાસીતે માન છે અને તે આવા પ્રયાસાથી ઉત્તરાત્તર વૃદ્દિગત થતું જશે એ નિર્વિવાદછે,
૪
જૈન કવિ નામાવલિ—શ્રીમતી કાન્ફરન્સ દેવીએ જૈન રાસમાલાના બે ભાગ પ્રકટ કરી ગૂર્જર સાહિત્યમાં જૈતેના માટા ફાળા હતા એવે! ખ્યાલ આપ્યા છે અને તે માટે તેમને ધન્યવાદ ધટે છે. પરંતુ આ ખ્યાલ માત્ર સપાટી પરના નહિ પણ ખરેખરા, સચા.