________________
વિશુદ્ધાની વિશ્વસેવા.
૨૦૭
“ભાભી શ્રી ! ભૂત પર પડદો પાડે. વર્તમાનની વાતે—”
“પડદો પાડવો એ સૂત્રધારનું કામ છે” વિશુદ્ધા વચમાંજ બોલી. “વર્તમાનની વાતે ભૂતકાળના પ્રસંગો અને બનાવોનાં રંગથી વિરક્ત નથી. એવા ભૂતકાળપર પડદો કેમ પડે? ઉલટું, ભૂતકાળ ઉપર પડેલો આછો પાતળો પડદો ઉપડશે અને ત્યારેજ જણાશેહમ સને ખાત્રી થશે-કે હું બીલકુલ નિર્દોષ–” વિશુદ્ધ અતિશય આવેશ અને વેગથી ધ્રુજવા લાગી. હેની આંખો મધુરલાલ સામે ભીષણ અગ્નિ વરસાવતી હતી; હેલી - ખના ડોળાની આસપાસ પાણી ભરાઇ આવ્યાં. પાસે બેઠેલો શીખ સરદાર આ બધું કાંઈક વ્યાકુળતાથી પણ જીજ્ઞાસુ વૃત્તિથી સાંભળતો હતો તે વિશુદ્ધાની આ સ્થિતિ જોઈ શકશે નહિ. તેણે જોઈ લીધું કે મધુરલાલ સાથેના વાર્તાલાપથી વિશુદ્ધાને માનસિક વ્યથા થાય છે તેથી એ પ્રસંગનો અંત આણવા તે ઉભો થયો, અને વિશુદ્ધાને હાથ પકડી બાંકપર બેસાડીને પુછયું -
“નર્સ! એ કોણ છે ?
કઈ નહિં, એ તો અમારા દેશના ઓળખાણવાળા છે” કહી વિશુદ્ધાએ સગપણ છપાવ્યું. મધરલાલ સાથે સ્વસ્થ ચિત્ત થોડો સમય સગાંવહાલાંની ખબર અંતર પુછી એક બીજાએ એક બીજાનાં સરનામાં લીધાં.
બન્ને યુવકે એક દિશા તરફ અને શીખ સરદાર અને વિશુદ્ધાએ બીજી દિશાતરફ ચાલવા માંડયું.
પ્રકરણ બીજું
મૂછ, વિશુદ્ધા અને શીખ સરદાર દિલજીતસિંહને લઈને દેડી જતી મોટરકાર જાણે હિંદુસ્થાન તરફ ઘસડી જતી હોય તેમ વિશુદ્ધાને શ્રાંતિ થતી હતી. મધુરલાલ સાથેની અચાનક અને અણધારી મુલાકાતથી જેમ ધરતીકંપને પરિણામે મહાસાગરનાં નીર ઉંચા ઉછળે તેમ વિશુદ્ધાનાં મગજ મહાસાગરને તળીયે વસેલાં ભૂતકાળનાં સ્મરણેનાં મોજા હેની દૃષ્ટિ સમીપ ઉછળવા લાગ્યાં હતાં. નર્સ તરીકેની હેની વર્તમાન સ્થિતિથી માંડીને હેની બાલ્યાવસ્થા સુધીમાં બનેલા સર્વ બનાવો એકએક મોજા રૂપે હેની દષ્ટિએ દેખાતા હતા. હેનું મગજ ભમતું હતું, માથું ફરતું હતું, શરીરે તાવ ભરાતો જતો હતો, અને શ્વાસ લેતાં શ્રમ પડતો હતો. દિલજીતસિંહ આ બધું જોઈ શકતો હતું. તે અતિ ઉચ્ચ કુટુંબનો શીખ સરદાર હતો અને આશરે બે ભાસ થયાં વિશુદ્ધા હેની સુશ્રષા કરતી હતી. એ ટુંક સમય દરમ્યાન દિલજીતસિહ જોઈ લીધું હતું કે વિશુદ્ધ અતિશય ઉચ્ચ વર્તન અને નીખાલસ હૃદયની સ્ત્રી હતી. તે ૫ણું હેનાં કુટુંબ વિષયે કે તેની સ્થિતિ પર હેણે વિશુદ્ધાને એક પ્રશ્ન સરખાએ પૂછયો હે. જેમ વિશુદ્ધાનું કર્તવ્ય હેને ત્રણ વેદનાથી વિમુક્ત રાખવાનું હતું તેમ હેનું કર્તવ્ય વિશુદ્ધાના પ્રયાસથી વેદના વિમુકત રહેવાનું છે એમજ તે સમજતો હતો. કોઈક વખત વિશુદ્ધાના પ્લાન મુદ્રા જોઈને હેને અતિશય લાગી આવતું હતું પરંતુ હેની સ્થિતિ પરત્વે કાંઇપણ