________________
તંત્રીની નોંધ
૩૯૬ જો કે આપ પડે, છતાં સમજૂતી કરવાના પ્રયત્ન અસર સ્ત્રીઓ માટે પડદો રાખવાની પ્રથા થઇ છે ચાલુજ રહ્યા. દિ. બ. હરિલાલભાઈના પ્રયત્નો પછી અને અત્યારે પણ દિલ્હીની આસપાસના પ્રદેશમાં સર ચુનિલાલના પ્રયત્નોને આખરે બંને પક્ષની તેમજ તેની પાસેના સંબંધ ધરાવતા પ્રાંતમાં ખાસ સરતે નક્કી થઈ, પણ સરકારનું નીચું ન કહેવાય ને કરી ઉત્તર હિંદુસ્થાનમાં તે તીવ્ર સ્વરૂપે દેખાય છે. બારડોલી માગે છે તે મળે તે માટે કેવી પદ્ધતિએ મુસલમાને હિન્દીમાં આવ્યા તે પહેલાં પડદાની પ્રથા હશે કામ લેવું એના પર આવીને અટકયું. આ પદ્ધતિ કે નહિ તે સવાલ છે. આ પ્રશ્ન એક વિદ્વાને એક હિંદી સરકારને ગમતી લેવામાં આવી, જ્યારે બારડોલીને જે માસિકમાં ચર્ચો યાદ છે તેમાં એમ બતાવ્યું હતું કે જોઈતું હતું તે બધું મળ્યું. આ સમજૂતીમાં ભાગ ઘણુ ઉંચા દરજજાના વર્ગ રાજા વર્ગમાં તે પૂર્વકાલમાં લેનાર સર્વના પ્રયત્નોને મુબારબાદી છે. સામાન્ય લોક- થોડા ઘણા અંશે તે હોવાનું સંભવે છે. ગમે તેમ હેજે ભાષામાં દીનપણે કહીએ કે પરમાત્માનો પાડ કે કાલમાં આ પ્રથા થઈ હશે તે કાલમાં તેની ઉપયોગિતા તેમની કૃપા સર્વપર વરસી છે.
કદાચિતું હશે. મુસલમાન કાળમાં તે તેની ઉપયોગિતા શ્રી શત્રુંજય તીર્થના ઝઘડાની સંતોષકારક પતા- હતી એમ ઘણાઓ માને છે, પણ આ ચાલુ જમાવટ ન થાય ત્યાં સુધી યાત્રા ત્યાગને સત્યાગ્રહ જૈન નામાં તે તેની જરૂર લાગતી નથી. તે પ્રથાના અવ9. મૂ. કોમે આદરેલો, અને તેના પરિણાને વાઈ- શેષ રૂપે કાઠિયાવાડમાં, કરછમાં, સુરત ભરૂચ સિવાયના સરાયના વચ્ચે પડવાથી પાલીતાણુ નરેશ અને તે અન્ય ગૃજરાતના ભાગમાં, મારવાડમાં લાજ-ઘૂંઘટે” કોમ વચ્ચે સમજૂતી થઈ છે અને આ બારડોલી કહાડવાનો રીવાજ છે. દક્ષિણમાં તે બિલકુલ છેજ નહિ. સત્યાગ્રહના કલરૂપે મુંબઈ સરકાર અને બારડોલીની સ્ત્રીઓ પરાધીન દશામાં સામાન્ય રીતે રહી છે. પ્રજા વચ્ચે સમજૂતી થઈ એ બંનેના સ્વરૂપ અને ન શ્રી સ્વાતંત્ર્યમતિ એ જાતનાં સૂત્ર રચાયાં છે. સમાધાન સરખાવા જેવાં છે ને તેમાંથી અનેક બોધ ગૃહની બહાર પગ મૂકવાને નિષેધ કરવામાં આવ્યું પાઠ મળે છે. એક જ નાયકની નીચે રહી વર્તનાર છે. હિf yતે ને ટુંકે અર્થ કરી તેને ઘરસમૂહ વિજય મેળવે છે તે માટે એક નાયકતા, અને માંજ ગોંધી રાખવામાં આવેલ છે. બહારના સૂર્યને મમતાના,-સ્વમાનના-છેવટ સુધીના ગમે તેવા પરિ પ્રકાશ લઈ રખેને મરહની સામે થાય એવી ચિંતા ણામ માટે તૈયાર રહેવાના ગુણે આપણી સમાજે રાખીને યા બહારના પુરૂ રખેને જોઈ જાય અને ને આપણા નેતાઓએ ખૂબ કેળવવાના છે. તેથી તેને અનીતિમાં પડવાના સંજોગ મળે એ બીકથી
આ બારડોલીની ચળવળમાં જે જે જેનેએ ભાણ સ્ત્રીઓને બહારનાં કાર્યોમાં ભાગ લેવા દેવામાં આવતા લીધે છે, સહન કર્યું છે, પૈસા આપ્યા છે, સેવા એક નથી યા સ્ત્રીઓને ઉઘાડા મુખે ચાલવા દેવામાં આવતી યા બીજી રીતે બજાવી છે તેમને અમે હૃદયપૂર્વક નથી ને બહાર ફરવા જવાની છૂટ અપાતી નથી, તેથી શાબાશી આપીએ છીએ. શેઠ રણછોડભાઈ રાયચંદ ગૃહનાં અનેક કામો હાલ બીજાની પાસેથી લેવામાં (ઝવેરી રાયચંદ મોતીચંદવાળા)એ મુંબઈમાં બારડોલી આવતાં હોવાથી ગૃહમાં કસરત મળી શકતી નથી, તેમ ફંડ માટે સારે ભાગ લીધો હતો તે માટે તેમને પણ બહાર ફરવા જવાની છૂટ ન હોતાં બહારની તાજી ખાસ ધન્યવાદ આપીએ છીએ. દેશના કાર્યમાં દેશના હવા ને ચાલવાની કસરત પણ મળતી નથી, એટલે ઉદ્ધારમાં સર્વ જેને યથાશક્તિ અને યથામતિ સેવા બંને રીતે વ્યાયામના અભાવે શારીરિક અધોગતિ થાય અર્પે અને તેથી જનધર્મને અને જનસિદ્ધાંતને દીપાવે છે કે સ્ત્રીઓમાં મરણ પ્રમાણુ વિશેષ આવે છે. માટે એવી અમારી પ્રભુ પ્રત્યે પ્રાર્થના છે.
થોગ્ય અને પ્રમાણસર છૂટ સ્ત્રીઓને હાલમાં આપવાની ૨. પડદે કાઢી નાખો –
જરૂરીઆત ઉભી થઈ છે. પડદે અને “લાજ' જેવી આ સૂર જેસબંધ બિહારમાંથી નિકળે છે. પ્રથાને ફેંકી દેવી ઘટે છે. દિલ્હીના મુસલમાની રાજ્યથી થયેલી અસર પૈકી એક અનેક હાનિકારક પ્રથાઓ હિંદુઓ-જેમાં છે