________________
જેનયુગ
કારતક ૧૯૮૪ તેમજ ૧૩ મા કાવ્યમાં “અgs ઢો” ના ભક્તામરના કર્તા કયા સમ્પ્રદાયના હતા એ માટે સંબંધમાં ટીકાકાર લખે છે કે
મારો મત ઉપર રજુ કરી ચુક્યો છું, તેમ હવે કલ્યાણ" अमुत्र अदृशः प्रयोगोयं विप्रर्कर्षवाचा श्री हेम
મંદિરના કર્તા કયા સમ્પ્રદાયના હતા? એ જોવાનું રહે कोषेवि प्रेत्यामत्रभवान्तरे अन्यत्रापि ईदमः प्रत्यक्षगतं,
છે. આ સંબંધમાં મારે કહી દેવું જોઈએ કે, દિગં. समीपतरवर्तीविदतदोरूपं, अदसस्तुविप्रकृष्टे, तदिति परोक्षे
બરો તીર્થકરોના સિંહાસનથી અધર રહેલા માને છે विजानीयात् ॥१॥ इत्युक्तं अत्रतु अस्मिन्निति इदम्
અને વેતાંબર દેવરચિત સિંહાસન ઉપર બેસીને प्रत्यक्षवीचक्रस्यार्थे गृहीतस्तदिदमदस्तेतदांप्रायः सामान्य
દેશના આપે છે એમ માને છે. ત્યારે કલ્યાણ મંદિमितिन्यायात् अतएव “ अमुपुरः पश्यसि देवदारुं पुत्री
રમાં એ વિષયમાં પધ ૨૩ માં “ સિંહાસનસ્થમા कृतोऽसौवृषभध्वजेन इत्युक्ताकडूवमानेन कटंकदाचित्
મન્ચ શિચંડિનરવીન્કહે છે એટલે “સિંહાસનશં वन्यद्विपेनोन्मथितात्वगस्य, अथेनमद्रेस्तनयाशुशौचे सेना
તિરુતીતિ-સિંહાસનસ્થ” સિંહાસન ઉપર બેઠેલા માને न्यमालीढमीवासुरास्त्रैः इति रघुवंशे एकस्मिन्नेव देवदारी
છે તેથી કલ્યાણ મંદિરના કર્તા શ્વેતાંબર હોવા જેઇતનાં કાઃ એમ અમુત્ર શબ્દના
ઇએ. તેમજ ક૯યાણમંદિરના કર્તાના સંબંધમાં માટે ટીકાકાર માને છે.
કાલિદાસ પિતાની કૃતિમાં જણાવે છે કે --“ચત્ર
भृत्यवनतांगितचास्मिदासा, कृतस्तषोभिरितिवादिचन्द्रः" એ પ્રમાણે ૨૮ માં પદ્યમાં “મvસ્ત્ર-સ્વનિં.
– કુમારસંભવ પંચમ સ. ” ના સંબંધમાં ટીકાકાર જણાવે છે કે-રંતુલન ને સતિ એમ સતિ ભાવમાં સપ્તમી વિભક્તિ માની છે. એમ કાલિદાસ પણ “ન્દ્રિ ” કહી સંકેત ચાલીસમાં પદ્યના સંબંધમાં ટીકાકાર કાંઈ પણ
કરે છે. માટે વાદિચંદ્ર-કુમુદચંદ્ર તે સમયે અસ્તિત્વ
ધરાવતા હોવા જોઈએ અને બન્ને મહાકવિઓને ખુલાસો કરતા નથી પણ “વો” અને “” આ
સારો પરિચય હે જોઈએ. બે શબ્દોના મધ્યમાં “દમ” છે તે મધ્યમાં ન જોઈએ એમ યાકેબી સાહેબ કહે છે. પણ આ લેખ- આ લેખમાં મારા વિચાર સ્તોત્રયુગલના સંબંમાં પાછલ જણાવ્યા પ્રમાણે કાલિદાસની કૃતિમાં તો ધમાં જે જણાવ્યા છે તે પર મીમાંસકેને યોગ્ય લાગે ઘણું સ્થલ પર એમ શબ્દો મુકેલા છે. તે પરથી તે જરૂર સમાલોચના કરવી. ભાષા સંબંધમાં આ એમ કહી શકાય કે તે વખતે એમ લખવાની પ્રણાલી મારું પ્રથમ સાહસ છે. કારણ હું હિન્દી ભાષાભાવી હતી પણ જે “પ્રજાનવંધ્ય રેડ - છું. ગુર્જરીનું મને જરાએ જાણપણું નથી છતાં સહ”િ એમ અન્વય કરવામાં શું હરકત? અને વાસથી લખેલ છે માટે ભાષાના દેના સંબંધમાં ઉલટો અર્થ શું થાય છે તે જણાવવું જોઈએ. હું ક્ષન્તવ્ય છું એમ ગણી આ લેખ પૂર્ણ કરું .