________________
તા. ૧-૧-૧૯૩૯.
જૈન યુગ.
ભાવનગર કેમ ભૂલે છે?
પિતાની મુસદ્દીગીરીથી આખાયે કાઠીયાવાડમાં પંકાયેલા વ્યનું પ્રતિપાદન કરી શકે છે, પરંતુ અહિં તો સ્થિતિ એથી ભાવનગર માટે આ મથાળું બાંધવું પડે એજ આશ્ચર્યજનક તદ્દન વિપરીત દેખાય છે. તેઓને તે “નાચવું નહિ તેનું છે. જે ભાવનગરના જેને સામાન્યરીતે બુદ્ધિબળમાં આગળ આંગણું વાંકું' એ કહેવત અનુસાર કેન્ફરન્સમાં ભાગ લેવા પડતા અને વિચારશીલ ગણાય છે, જે આગેવાન ગણાતા નથી એટલું જ નહિ પણ તેના છીદ્રોજ શોધવાં છે. આવી ગૃહસ્થ અને મુસદ્દીઓનું નિવાસ સ્થાન છે, અને જે ભૂમિ મલીન મનોદશા ધરાવતા માનવીઓ તરફથી વિદ્વોની આશા જૈન પત્રોના પણ કેન્દ્ર જેવું છે એવા ભાવનગરના સંબંધમાં ન રખાય તે બીજી શેની આશા રખાય ? પરંતુ આવા વિન કંઈક લખવું પડે એ પણ શોચનીય છે. ભાવનગરને આંગણે સંતેવીએથી દૂર રહી યા ચેતતા રહી તેમની જાળમાં નહિ કોન્ફરન્સ ભરવાના મનોરથ ઉપર અત્યારે તે પડદો પડયે ફસાતાં પોતાના જ પગ પર ઉભા રહી પ્રારંભેલું કાર્ય પૂરું છે, ભાવનગરે આપેલા પ્રાથમિક આમંત્રણ પછી વિદ્મ પરં કરવું એજ સાચા સૂત્રધારાનું લફલ હોવું જોઈએ. પરાઓને લીધે આ આમંત્રણમાં અવરોધ પડે અને ભાવનગરને આંગણે અધિવેશન ભરાય છે એ સાંભળતાં જ ભાવનગર જઈ અવનવું કરવાના સ્વપ્નાઓ હાલ તુરત તે તેમને પ્રેમ કોન્ફરન્સ પ્રત્યે ઉભરાઈ પડે! અને જાણે કેસ્વપ્નાંઓ જ રહી ગયા. સંસ્કૃતમાં એક બ્લેક છે કે- રન્સનું હિત હૈયામાં ખુબ વસી ગયું હોય તેમ શિખામણ प्रारभ्यते न खलु विघ्नभयेन नीचैः ।
આપવા એ વર્ગ નીકળી પડે, તેને કહેવા લાગ્યા કે અમારી प्रारभ्य विघ्नविहिता विरमन्ति तदयाः॥
સાથે પહેલાં મસલત કરી, અમારે અનુકુળ બંધારણ ઘડે, विघ्नः पुनः पुनर्राप प्रतिहन्यनामात्तः ।
અમારી સંમતિ લીએ પછી કોન્ફરન્સનું અધિવેશન ભરે. આ પ્રાધમુત્તમઝના ન પરિયજ્ઞનિત || 8 ||
ભાઇઓએ કદિ પણ કોન્ફરન્સના બંધારણને જોવાની તકલીફ લીધી
છે ખરી? જો તેઓએ ખરેખર બંધારણ જોયું હોત તે તેઓ ઉપરોક્ત લેક સ્પષ્ટ શબ્દોમાં અંકાયેલું છે જેથી તેના
જાણી શક્યા છે કે કેન્સરન્સના દ્વાર સવને માટે ખુલ્લાં અર્થને અવકાશ નથી. ભાવનગર પ્રથમ પદને પાર પામી
છે, તમો આવે-તમારાં મંતવ્ય રજુ કરે, જનતાને જે બીજી પંક્તિએ પહોંચ્યું છે એટલેથીજ ભાવનગર અટકે એ
તમારું મંતવ્ય રૂચશે તે જરૂર તમારા મતમાં મળશે, તમારી ભાવનગર માટે શોભાસ્પદ નજ ગણાય ભાવનગરે તે ત્રીજી
બહુમતિ થશે અને તમે તમારું દચ્છિત કાર્ય કરન્સ દ્વારા અને એથી પંક્તિએજ પહોંચવું રહ્યું. “શ્રેયાંસિ બદનિ
કરાવી શકશે. પરંતુ જે જનતાને તમારી વાત પસંદ નહિ વિદ્યાનિ ' એ વરસ્તુસ્થિતિથી ભાવનગર અજ્ઞાત હોય એમ
* હોય, તમારું રૂઢિચુસ્ત મંતવ્ય હાલની પ્રજાને કબૂલ નહિ હોય તે માની ન શકાય, પરંતુ એ વિદ્ગોનું નિરાકરણ કરવું. તે તમારે પ્રજા જે માર્ગ પસંદ કરતી હોય તે માર્ગ સ્વીવિઘોની ગલી કુંચીએ વેઢાવી છે ; ને ધેરી માગે પહોંચવું કાર્યા વિના છુટકે જ નથી. એજ ત્યાંના કાર્યકતાઓનું લક્ષ્યબિંદુ હોવું જોઈએ. રિધ્રોને આ સ્થળે ભાવનગરની સ્વાગત સમિતિને ઉદ્દેશીને પણ વટાવવાથીજ સાધુ સાધી શકાય છે, સેવાના અને સામાજિક કંઈક કહેવું યોગ્ય લાગે છે. ભાવનગરની સ્વાગત સમિતિએ કાર્યો સદાયે અટપટાં અને આંટીઘૂંટીવાળાંજ હોય છે, અને પોતે આદરેલું કાર્ય કોઈપણ ભોગે પૂરું કરવું જ જોઈએ. એ બધાંને પાર પામી વિઘોને મહાળે નહિ અથડાતાં દકિત અને તેના માર્ગમાં આવતા વિદ્યાને દૂર કરવાં જ જોઈએ આ સ્થાને પહોંચવું એજ સાચા સુકાનીઓને રાહ હોઈ શકે. બાબતમાં જીત્તેરને દાખલે તેઓએ લેવા જેવો છે, તેની
આ લેખને ઉદેશ ભાવનગરને ઉપદેશ આપવાનો નથીસામે તો અણધયું” વિધ્ર આવીને ઉભું હતું. નહિ ધારેલી પરંતુ તેની કર્તવ્ય દિશા પ્રત્યે તેઓ શિથિલ ન બને એટલા મુશીબતે તેઓના માર્ગ માં મુકાઈ હતી, છતાં તેઓએ ઘણી જ માટે માત્ર માર્ગ સૂચનજ છે. ભાવનગરના આગેવાનોના ડેપ્યુ. હિંમતથી અને ઐકયથી એ મુશીબતોનો સામનો કરી પોતાનું ટેશનના મુંબઈના આગમન પછી અને તેમણે આપેલાં કાર્ય પાર કર્યું, જયારે ભાવનગરને તે પહેલેથીજ પાળ આમંત્રણ પછી એ વાત પર ઠંડીનું મોજુ ફરી વળેલું બાંધી લેવાની છે, એ માર્ગના સીગ્નલે તે હામાંજ છે જગુાય છે, કારણું કે ત્યાર પછી કાંઈ પણ વિશેષ પ્રવૃત્તિ એ સીગ્નાની નીચેથી ટ્રેઈનને માત્ર પસાર કરવી એટલીજ થતી હોય એમ જાણવામાં આવ્યું નથી. ભાવનગર મા કાર્યદક્ષતા તેઓએ મેળવવાની રહે છે. સરળ બનાવવા મથનારાઓની માર્ગમાં કાંટાઓ પાથરવાના
ભાવનગરથી મળેલાં આમંત્રણું પછી અને અત્રે ડેપ્યુટેહલકા પ્રયત્નો સમાજને એક વિભાગ કરી રહ્યો છે. જે
શનના આવી ગયા પછી લગભગ ૧ માસને ગાળો પડી વિભાગ આજ થી કેફરન્સથી દૂર થઈ ગયો છે, જે
ગમે છે. તે દરમ્યાન ત્યાંની સ્વાગત સમિતિ તરફથી કોઈ પણ વિભાગે કન્ફન્સના નામે સ્નાન સૂતક પણ કરી નાંખ્યા છે,
જાતને ખુલાસો કે પ્રવૃત્તિ જાણવામાં આવી નથી તેથી તેઓના પેટમાં કોન્ફરન્સના અધિવેશનની વાત બહાર આવ
અવનવાં તર્કવિતર્ક જનતામાં જન્મે છે, અવનવી અફવાઓને તાંજ 'કમ ચુક આવવા માંડી તે સમજાતું નથી. જે કેન્ફ
સ્થાન મળે છે અને તેમના માર્ગ માં વધારે અને વધારે વિદ્યો ન્સને તેઓ ત્યા જય ગણે છે, જેના એકે એક કાર્ય પર નાંખવાનાં પ્રયત્નો થતાં રહ્યાં છે, તે આશા છે કે આ નિઓ સુગ ધરાવે છે, તેઓને કન્યરસનું નામ લેવાનો પણ લેખને મૂળ આશય સમજી ભાવનગરની સ્વાગત સમિતિ શો અધિકાર છે? તેઓને જે કોન્ફરન્સની પ્રવૃત્તિઓ ગમતી થોગ્ય ખુલાસે બહાર પાડે માર્ગે સલાહ અને સહકાર iાય તે તે ખુશીથી કન્ફરન્સમાં આવી શકે છે, તેમાં લીએ, અને પોતાનું બધુંય સિદ્ધ કરે એજ ઈચ્છા ! સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતાથી ભાગ લઈ શકે છે, અને પિતાના મત
- મનસુખલાલ લાલન.