Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કેનવાસને એક ખૂણે”-સંકુલ આંતરમનના તરહ અભિવ્યકિત
પપિપાસુ વર બહાર આવવા માંડયું. તેણે નેકરોને સમજાવી દીધા, ધવલને જીકો કો પ્યાર કરી બાનમાં ફસાવી દીધો અને તેની પત્ની મોહિની પર મોહજાળ પાથરી, તેને કામાંધ બનાવી દીધી. આ બધાના પુરાવારૂપે મારુ, ઈન્સ્પેકટરને પોતે નિદ્રાધીન થવાને ટેગ કરી, ચિત્તાની જેમ સાવધ રહી સાંભળેલી મોહિની અને મહેતા વચ્ચેની વાતચીત ટાંકે છે. મૂળે ઈન્સ્પેકટર આગળ મારુ દ્વારા વર્ણવાયેલી આ ઘટના પ્રેક્ષકોના લાભાર્થે દસ્યરૂપે નાટ્યકારે ગૂંથી છે પણ તે Objective સત્ય નથી કારણ કે એ ધટના મારુ દ્વારા કહેવાયેલી છે જે કદાચ તેણે સ્વબચાવ માટે ઉપજાવી પણ કાઢી હાય. પોતે જેને સમગ્ર અસ્તિત્વથી ચાહતે હવે તે પોતાની પત્ની તેની દષ્ટિએ કુલટા નીકળી અને તેથી તેનું રોમેરોમ ઈર્ષા, વેર અને ખુન્નસથી ઉભરાવા લાગ્યું અને તેથી તેણે મોહિનીની હત્યા કરવાને લાન ઘડ્યો અને પછી ઈપેકટરના મતે તેણે દૂધમાં કાતિલ ઝેર ભેળવી દીધું પણ મોહિનીની જગ્યાએ ધવલ એ દૂધ પી ગયો અને મોહિનીને બદલે ધવલની હત્યા થઈ. પરંતુ મારુના કહેવા પ્રમાણે મોહિનીને મારવા આવો જ પ્લાન બનાવ્યું હતું પણ આ તેની તરંગલીલા હતી. પિતે ખૂબ નિર્બળ મનને હેવાથી મિત્રને કે પત્નીને કશું કહી શકતે નહિ તેથી તેણે હત્યા કરવા માટેની ધ્વર્યુ પ્રિન્ટ રચી તેનાં અનેક રિહર્સલ કર્યા. તેણે અનેકવાર મોહિનીને મારી નાંખી પણ પિતાના મનેજગતમાં. આમ મારુએ મોહિનીને મારી નાંખવાની એજના ઘડેલી પણ તેને નક્કર રૂપ આપી શકો નહિ એટલે દૂધમાં ઝેર ભેળવવું, મેહિનીની જગ્યાએ ધવલનું દૂધ પી જવું અને મૃત્યુ પામવું એ ઘટના ઘટી જ નથી, તેના દ્વારા ધવલની હત્યા થઈ જ નથી. એ તે ઈન્સ્પેકટરે લગાવેલો તર્ક માત્ર છે જેના થકી મારના આંતરમનમાં ધરબાઈને પડેલી મોહિની પ્રત્યેની અસલ લાગણી પ્રગટ થાય છે. મારુનું આંતરમન છતું થાય છે ને ત્યાં પહેલો તબક્કો પૂરો થાય છે. અહીં હત્યા થઈ છે પણ મનેજગતમાં. બીજા તબક્કામાં અનંગ મહેતા સાથેની પૂછપરછ આરંભાય છે. હવે આ ધટના અનંગની દૃષ્ટિથી નિરૂપાય છે. વ્યવસાયે બ્રોકર, મકાન લે-વેચને ધ કરનાર અને મારપરિવારના ઘનિષ્ટ મિત્ર, સંવેદનાના અદષ્ટ તાંતણે ગૂંથાયેલા અનંગે પિતાના અંગત સુખ માટે મારને પતાવી નાંખવાની યોજના વિચારી હતી તેમ તે કબુલે છે. મારુની હત્યા કરવા માટે માસ્ટર પ્લાન ઘડ્યો હતો. પીળી ઝાંયવાળા ગ્લાસની આસપાસ સફેદ દોરી બાંધી હતી પણ તેમાં ઝેર નહોતું નાંખ્યું. અહીં પણ અનંગ, મારુ મને મન મારી નાંખે છે. વાસ્તવમાં નહિ. પોલિસ ઈ-સ્પેકટર દ્વારા થતી ધવલના મૃત્યુની ઊલટતપાસથી મારુ અને મહેતાનાં મનોજગત ઉધાડાં પડે છે. મારું પિતાની પત્ની મોહિનીની હત્યા કરવા તત્પર હતા જયારે મહેતા, મારુની. ઊલટતપાસ તેમના અવચેતન મનનાં પડળે ખુલ્લાં કરી આપે છે. અહીં કેન્દ્રમાં ધવલની હત્યા નથી પણ એ કહેવાતી હત્યાનિમિત્તે વ્યક્ત થતા પાત્રોના મને વ્યાપાર છે. એ પાત્રોનાં મનને ખુલાં પાડવા માટે હત્યા, પ. ઈ. દ્વારા ઊલટતપાસ વિગેરે હસ્યનાટકનું માળખું લેખકે ખપમાં લીધું છે. અસલ ખૂનીની શોધ કરતાં અહીં પાત્રના મનમાં એકબીજા પરત્વેની પ્રચ્છન્ન પણ સાચી લાગણું પ્રગટ કરવાનું વધુ મહત્ત્વનું છે. મોહિની સાથેની ઊલટતપાસમાં, પિતાને પતિ જયારે હયાત નહિ હોય ત્યારે મહેતા, પિતાની, પિતાના પરિવારની પડખે ઊભું રહેશે એવા વિચારની નાજ, ક્ષણે પોતે મહેતા પરત્વે કૂણી લાગણી અનુભવી હતી તેવું મોહિની કબૂલે છે પણ પછી તે સ્વસ્થ થઈ આ લાગણી ખંખેરી નાંખી હતી અને મૌન સેવ્યું હતું. ઈ-સ્પેકટર આ મૌનને મારુની હત્યામાં મોન સંમતિરૂપ ગણાવે છે ત્યારે મોહિની ધરાર તેને વિરોધ કરે છે અને ધવલને યાદ કરી પિક
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 536107 |
| Book Title | Swadhyay 1990 Vol 27 Ank 03 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | R T Vyas |
| Publisher | Prachyavidya Mandir Maharaja Sayajirao Vishvavidyalay |
| Publication Year | 1990 |
| Total Pages | 191 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Swadhyay, & India |
| File Size | 11 MB |