________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભો. જે. વિદ્યાભવન સંગ્રહમાંના કેટલાક સિક્કાઃ એક સ્વાધ્યાય
ભારતી શેલત
અમદાવાદના મેં. જે, અધ્યયન-સંશોધન વિદ્યાભવનના સંગ્રહાલયમાં પ્રાચીન, મધ્યકાલીન અને અર્વાચીન સિક્કાઓનો મોટો સંગ્રહ છે. એ પૈકીને પાંચ સિક્કાઓનો અભ્યાસ અત્રે પ્રસ્તુત છે. તેમાંના ત્રણ સિક્કા અનુક્રમે પશ્ચિમી કામક ક્ષત્રપ રાજા રામજદશ્રી ૧ લા (શક ૭ર અને ૧૦૦ વચ્ચે ઈ. સ. ૧૫૦ અને ૧૭૮ વચ્ચે), રુદ્રસિંહ ૧ લા (શક ૧૦૨–૧૧૯ = ઈ. સ. ૧૮૦ થી ૧૯૭) અને વીરદામા (શક ૧૫૯-૧૬ ૦ = ઈ. સ. ૬૩૪ થી ૨૩૮)ના છે અને બે સિક્કા ચૌલુક્ય નરશ સિદ્ધરાજ જયસિંહ(ઈ. સ. ૧૦૯૪ – ઈ. સ. ૧૧૪૩)ના છે. પશ્ચિમી ક્ષત્રપ રાજાઓના સિક્કા
૧. દામજદશ્રી ૧લા(શક ૭૨ અને ૧૦૦ વચ્ચે = ઈ. સ. ૧૫૦ અને ૧૭૮ વચ્ચે)નો એક સિકો ભો. જે. વિદ્યાભવનના સંગ્રહાલયના સામાન્ય પરિગ્રહણાંક ૧૬૫પર પર ચઢલે અને સમય નિર્દેશ વિનાને છે. એનો તેલ ૨.૩ ગ્રામ અને અધ વ્યાસ ૧.૫ સે. મી. છે. આકારમાં આ સિક્કો ગળ છે, ધાતુ ચાંદી છે.
મહાક્ષત્રપ રુદ્રદામાં ૧ લાના પુત્ર અને અનુગામી આ રાજાના ક્ષત્રપ અને મહાક્ષત્રપ પ્રકારના સમયનિર્દેશ વિનાના સિક્કા મળે છે. આ રાજાના ક્ષત્રપ પ્રકારના સિક્કા ત્રણ જાતના લખાણવાળા મળે છે. 1. राज्ञो महाक्षत्रपस रुद्रदामपुत्रस राज्ञो क्षत्रपस दामसदस... २. राज्ञो महाक्षत्रपस रुद्रदामपुत्रस राज्ञो क्षत्रपस दामजदश्रीय... ૩, રાશો મહાક્ષત્રપ રુદ્રામપુત્ર રાસો ક્ષત્રપલ વમદસ...
રેપ્સને પિતાના સિક્કા અંગેના કેટલૅગમાં દામજદથી ૧લાના ક્ષત્રપ પ્રકારના પાંચ અને મહાક્ષત્રપ પ્રકારના બે સિક્કાઓનું વર્ણન કર્યું છે. અમદાવાદના શેઠ શ્રી ચિનુભાઈ ચિમનભાઈના વ્યક્તિગત સંગ્રહમાં આ રાજાને એક ક્ષત્રપ પ્રકારને સિક્કો છે. પ્રિન્સ ઑફ વેલસ મ્યુઝિયમ, મુંબઈમાં રામજદથી ૧લાના ત્રણ સિક્કા સંગૃહીત છે.૨
ભો. જે. વિદ્યાભવન સંગ્રહાલયમાં સંગૃહીત દામજદશ્રીના સિક્કાને અગ્રભાગ: સિક્કાના અગ્રભાગ ઉપર દક્ષિણાભિમુખ રાજની મુખાકૃતિ અંકિત કરેલી છે. રાજાની મુખાકૃતિની સામે ગ્રીક અક્ષરો આ કિત કરેલા છે અને કિનારી પર ગોળ ફરતાં બિંદુઓ છે. પૃષ્ઠભાગ : સિક્કાને પૃષ્ઠ ભાગ ઉપર ત્રિકૂટ પર્વત, નાચે તરગાકાર રેખા તથા ત્રિકૂટ પર્વતની જમણી બાજુએ ઉપર ૯
* રીડર, ભો. જે. વિદ્યાભવન, અમદાવાદ ૨૪]
[ સામીપ્ય : એપ્રિલ, '૯૪સપ્ટે. ૧૯૯૩
For Private and Personal Use Only
