________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૂનાગઢના ઉદ્યોગપતિ અને અતિથિવિશેષ શ્રી પેથલજીભાઈ ચાવડાએ એમની લાક્ષણિક શૈલીમાં જણાવ્યું, ‘ઇતિહાસકારો જે કહે તે સાચું મનાય છે. એટલે, ઈતિહાસકારોએ વિધાનો કરવામાં સાવધાન રહેવું જોઈએ.' ડૉ.એસ.વી. જાનીએ ‘જૂનાગઢની આરઝી હકૂમત’ વિશે વિસ્તૃત માહિતીપૂર્ણ પ્રવચન આપ્યું. ભાવનગર યુનિવર્સિટીના ઈતિહાસ વિભાગના અધ્યક્ષ ડૉ.પી.જી. કોરાટે ‘ગુજરાતની વિવિધ યુનિવર્સિટીઓમાં એમ.ફિલ, અને પીએચ.ડી. પદવીધારકોની સૂચિ-એક અભ્યાસ' વિષય પર સંશોધનલેખ રજૂ કર્યો. ગુજરાત ઈતિહાસ પરિષદના નવા વરાયેલા પ્રમુખ ડૉ મુગટલાલ બાવીસીએ જણાવ્યું, ‘ઈ.સ.૧૯૬૪ સુધી ગુજરાતમાં ઈતિહાસ વિષયમાં એક પણ ગુજરાતી પીએચ.ડી.ના ગાઈડ ન હતા. એ પછી ડો. આર. કે. ધારૈયા, ડૉ.આર.જી. પરીખ વગેરે પીએચ.ડી.ના ગાઈડ (સંશોધન-માર્ગદર્શક) બન્યા અને એમના માર્ગદર્શન નીચે સંશોધન કરી ઘણાએ પીએચ.ડી.ની ડિગ્રી મેળવી.'
આ બેઠકમાં અને બીજે દિવસે તા. ૨૯મીએ સવારની બેઠકમાં નીચેના અભ્યાસીઓએ“નિબંધોનું વાચન કર્યું -
(૧) પ્રભુતાબેન ભટ્ટ – ‘ગોંડલ રાજયના મહારાજા ભગવતસિંહજી' (૨) કુ. ગીતા પટેલ - ‘રાજકોટનું સ્વામીનારાયણ મંદિર-એક અભ્યાસ' (૩) પારુલબેન સતાશિયા - ‘પીપાવાવ બંદર-ઐતિહાસિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં’ (૪) નયનાબેન પારેખ - ‘મોરબી રાજ્યના વિકાસમાં ઠાકોર વાધજીનો ફાળો' (૫) ગોવિંદભાઈ મકવાણા - ‘હિંદ છોડો લડતમાં સુરેન્દ્રનગર જિલ્લાનું પ્રદાન' (૧) પ્રા. વિમલભાઈ સી. મહેતા - ‘વિસનગર ઐતિહાસિક પરિપ્રેક્ષ્યમાં' (૭) નરેશ અંતાણી – “કચ્છમાં જવાબદાર રાજયતંત્રની લડત' (૮) પ્રા. પરેશભાઈ મહેતા - ‘લીંબડી રાજયની પ્રજાપરિષદ' (૯) પ્રા.ડૉ.પ્રદ્યુમનસિંહ ખાચર - ‘ઈતિહાસ અને સમાજ' (૧૦) શૈલેષ ડવ અને સંજય મહેતા – “સૌરાષ્ટ્ર હાઈસ્કૂલ, રાજકોટ-એક અભ્યાસ’ (૧૧) કુ. અંજના વાડોલિયા અને નયના મુંગરા – ‘કરણસિંહજી હાઈસ્કૂલ, રાજકોટનું શૈક્ષણિક ક્ષેત્રે પ્રદાન” (૧૨) પ્રા.જયશ્રીબેન કોટેચા -
[ અને દયારામ' (૧૩) ક રેખાબેન ગાજીપરા - “રાજકોટની રાષ્ટ્રીય શાળાનું પ્રાંગણ - એક અભ્યાસ (૧૪) પ્રા. પ્રફુલ્લાબેન રાવળ - ‘ગુજરાતી લોકસાહિત્યમાં ગીતકથા' (૧૫) પ્રા.કૌશિકભાઈ પંડિત - ‘લોકનારીનો ઐતિહાસિક અભ્યાસ' (૧૬) દુષ્યન્ત શુક્લ - ભાવનગરની શામળદાસ કૉલેજના આચાર્યો અને પ્રાધ્યાપકો.’ આ નિબંધોની ચર્ચામાં ડૉ.એસ વી.જાની, ડૉ.પી.જી.કોરાટ, ડૉ .મુગટલાલ બાવીસી, ડૉ.જે.પી.સોઢા, મેંદરડાના કોલેજના પ્રા.વાળા, ભારતીબેન એસ. દેસાઈ, યશવંત ઉપાધ્યાય, પ્રા.સાબિના કાદરી વગેરેએ ભાગ લીધો હતો.
હોદેદારો અને કારોબારી સમિતિને બીજાં બે વર્ષ માટે ચાલુ રાખવા નિર્ણય લેવાયો. પરિષદની આજીવન સભ્ય ફી વધારીને રૂ.૩૦૦ અને વાર્ષિક સામાન્ય સભ્ય ફી રૂ.૪૦ કરવામાં આવી. ગુજરાતનાં વિવિધ ગામો અને તાલુકાઓમાં જે પુરાતત્ત્વ અને સ્થાપત્યના અવશેષો વેરવિખેર સ્થિતિમાં પડ્યા છે તેને એકઠા કરી સારી રીતે સાચવવા ગુજરાત સરકારને વિનંતી કરતો ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યો.
તા.૨૯મીએ બપોરે ૧૨-૦૦ વાગ્યે સમાપન બેઠક મળી, જેમાં મંત્રી શ્રી શૈલેષ ઘોડાએ જણાવ્યું, ‘આ જ્ઞાનસત્ર કોડીનારમાં યોજાવાનું હતું. પરંતુ સામાન્ય ચૂંટણી અને અન્ય રાજકીય પ્રવાહોને કારણે એ બંધ રહ્યું. આજે એ જૂનાગઢમાં યોજાઈ રહ્યું છે.' શ્રી હર્ષદભાઈ વાળાએ જણાવ્યું કે જૂનાગઢની બહાઉદીન કોલેજને એક સો વર્ષ પૂરાં થયાં તેથી તેની શતાબ્દી ઉજવવી જોઈએ. શ્રી હીરાભાઈ પંડિતે એવું સૂચન કર્યું કે બહાઉદીન કોલેજની સ્થાપનામાં જૂનાગઢના દીવાન પુરુષોત્તમ સુંદરજી ઝાલાનું મહત્ત્વનું પ્રદાન હતું. તેથી એ કોલેજમાં તેમનું તૈલચિત્ર મૂકાવું જોઈએ, અંતે પ્રમુખ ડૉ.કીકાણીના વક્તવ્ય અને આભારવિધિ સાથે બેઠકની સમાપ્તિ થઈ. એ પછી સર્વ પ્રતિનિધિઓને જૂનાગઢના “મનોરંજન સરકીટ હાઉસમાં લઈ જવામાં આવ્યા અને ત્યાં સરસ સમૂહભોજન આપવામાં આવ્યું. જૂનાગઢના નવાબના એક બંગલામાં સુધારાવધારા કરીને તથા આધુનિક સગવડો ઉમેરીને આ મનોરંજન સરકીટ હાઉસ' બનાવવામાં આવ્યું છે. - આ જ્ઞાનસત્રમાં લગભગ ૬૫ પ્રતિનિધિઓએ ભાગ લીધો. દરેક પાસેથી રૂ.૮૦ પ્રતિનિધિ ફી લેવામાં આવી અને એમને રેકઝીનનો સુંદર બગલથેલો તથા શ્રી ખોડીદાસ પરમાર લિખિત “ભાવનગર જિલ્લાનાં સલાટી-શિલાવત, કમાંગરી અને લોકશૈલીનાં ભીંતચિત્રો' શીર્ષકવાળી પુસ્તિકા ભેટ આપવામાં આવી. પરીક્ષાનો સમય હોવાથી પ્રતિનિધિઓની સંખ્યા પ્રમાણમાં ઓછી રહી. છતાં આ જ્ઞાનસત્ર દરેક રીતે સફળ બન્યું. દરેક બેઠકમાં ચર્ચાનું ધોરણ ઊંચું રહ્યું.
પથિક' –મે * ૧૯૯૮ ૯ ૧૬
For Private and Personal Use Only