Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૪૮
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
પરિચિત બનાવવાનો માર્ગ ગ્રહણ કરાય. આના પરિણામે સિદ્ધાંતાને ગુજરાતી ભાષામાં પદ્યસ્વરૂપે રજૂ કરતી કૃતિ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ વૈશાખ
આપણુને જૈન દર્શનના માલિક આજે મળી આવે છે.
ગુજરાતીની ઉત્પત્તિ—આ દાર્શનિક કૃતિની રચના ગુજરાતી ભાષાના ઉદ્ગમકાળથી તે। આગળની હાઈ જ ન શકે. આજે લગભગ આઠેસે વર્ષ થયાં ગુજરાતી ભાષા ઉદ્ભવી છે. એના ઉદ્ગમ-કાળ તે કલિકાળ-સર્વજ્ઞ હેમચન્દ્રસૂરિની ઉત્તરાવસ્થાના સમય છે. અત્યાર સુધીમાં જે ગુજરાતી પદ્યાત્મક સાહિત્ય ઉપલબ્ધ થયું છે એ સામાં શાલિભદ્રસૂરિએ વિ. સં. ૧૨૪૧ માં રચેલા ભરતેશ્વર-બાહુબલિ રાસ સૌથી મેખરે છે.
દાર્શનિક સાહિત્ય—મહાનુભાવાનાં ઉત્તમ ચરિત્રાને આલેખતી પધાત્મક કૃતિઓ જેટલા પ્રમાણમાં જોવાય છે તેનાથી અડધા પ્રમાણમાં પણ દાનિક સ્વતંત્ર કે અનુવાદાત્મક કૃતિ હજી સુધી તે। મળી આવી નથી. જેટલી કૃતિએ મળે છે એ તમામ મારા એવામાં જ આવી નથી તેા એ સર્વેના પરિચયની તે વાત જ શી કરવી? તેમ છતાં તે દિશામાં `શાધન કરવા જેવુ છે એમ લાગવાથી હું આ લેખ લખવા લલચાયા છું. આશા છે કે અહીં હું જે કૃતિ ગણાવુ' તેમાં ખાસ ઉમેરવા લાયક જે કૃતિઓ રહી જાય તે સૂચવવા વિશેષને કૃપા કરશે.
ન્યાયાચાયના ફાળા—જૈન ગ્રંથકારામાં
ન્યાયાચાય* ' યશોવિજયણ અનેક રીતે અપ્રસ્થાન ભોગવે છે. એમણે સ્વપરસમયના સાહિયનુ આકર્ડ પાન કરી જે અમૂલ્ય કૃતિ ભિન્ન ભિન્ન ભાષામાં સર્જી છે તે વડે જૈન સાહિત્ય ખૂબ જ દીપે છે. દુર્ભાગ્ય એટલુ જ છે ક્રે–એમની આ તમામ રચનાઓને સાચવી રાખવા જેટલું પણ કાર્ય થઇ શકયુ નહિ. એમની નથ્ય ન્યાયાદિથી પરિષ્કૃત કૃતિએ વાંચતાં વિચારતાં એમ લાગે છે કે-ન્યાયતે અંગેનું સમગ્ર સાહિત્ય એમણે એક યા બીજા સ્વરૂપે પાતાની કૃતિદ્વારા આપણને પીરસ્યું છે. એમને ઉપનિષદ, ગીતા વગેરેના બોધ અસાધારણ હતા. એમાંની રાયક, પ્રેરક અને સુભેાધક સામગ્રી એમણે પેાતાની કૃતિઓમાં મનેારમ રીતે વણી લીધી છે. આવા એક પ્રકૃષ્ટ અભ્યાસીને હાથે દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયના રાસ રચાયા છે.
રાસ એટલે ?—સામાન્ય રીતે ‘ રાસ ’ શબ્દથી કાઇ કથા, વાર્તા કે ચરિત્રના નાયકના યશાગાનને લગતી રસિક પદ્યાત્મક કૃતિ એવા અર્ચ કરાય છે અને સમજાય છે, પરંતુ અહીં તે। આ ‘રાસ ’ શબ્દ સમય ઘરચના ' એવા અર્થમાં વપરાયૈ છે. કિસ્સા, કહાની અને વાર્તાની એટલે કે કથાનુંયેાગની વિશેષતઃ રુચિ ધરાવનારને આ દ્રવ્યાનુયેાગને લગતી કૃતિમાં આનદ ઓછા આવે, પરંતુ દ્રવ્યાનુયાગનું મહત્ત્વ સમજનાર અને
૧ ગુજરાતી પદ્યાત્મક સાહિત્યની આછી રૂપરેખા જે, સા. સ. ઇ. ની ૬૫૭, ૭૦૯, ૭૧૮, ૭૬૬-૭૮૫, ૮૯૫-૯૧૧, ૨૭૫-૯૮૫ અને ૯૬-૯૯૮ એ ક્રમાંકવાળી કંડિકાઓ પૂરી પાડે છે.
૨ દા. ત. અધ્યાત્મસારમાં ગીતાનાં કેટલાક પધો ગૂંથી લેવામાં આવ્યાં છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533813 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1952 Pustak 068 Ank 07 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1952 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 11 MB |