Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જન ધર્મ પ્રકાશ.
( પિષ-મહા
- કર્તાએ આપ્યું છે. એમણે આ કૃતિમાં જે દશનાં મંતવ્યોની આલોચના કરી છે એ દસેને કુપાક્ષિક' કથા છે, એમનાં નામ નીચે મુજબ છે –
(૧) દિગંબર. (૨) પીણું મય, (૩) ખરતર, (૪) આંચલિક, (૫) સાઈપોણમીયક, (૬) ત્રિરસ્તુતિક, (૭) કુંપક, (૮) કડુક, (૯) બીજામતિ, અને (૧૦) પાશચન્દ્રીય. “તીર્થ–સ્વરૂપ' નામને પહેલે વિસામ છે અને એ બાદ ઉપર્યુકત દસ “કપાક્ષિક 'ને અંગે અકેક વિસામ છે. અગિયારે વિસામે જઈમરહદીમાં પવોમાં રચાયેલાં છે. પ્રત્યેકની પસંખ્યા નીચે મુજબ છે –
૧૦૧, ૭૫, ૧૪૪, ૨૩૯, ૫૯, ૧૩, ૩૬, ૧૭૩, ૪૦, ૧૨, ને ૬૮ આમ એકંદર ૪૬૧ ૫ઘો છે. આના ઉપર કર્તાએ જાતે સંસ્કૃતમાં વૃત્તિ રચી છે. સવૃત્તિ મૂળને મંયામ ૧૭૭૬૨ નો સુચવાય છે અને આમ પરિમાણુની દૃષ્ટિએ આ જંબુદ્દીવપત્તિની ટીકા( મંથામ ૧૮૩૫ર )ને બાદ કરતાં બીજી બધી કૃતિઓ કરતાં મેટી છે.
પવયાણપરિકખાને લગભગ ચોથો ભાગ ખરતરોની ઉત્પત્તિ અને એનાં મંતવ્યોના નિરૂપણને અંગેનું છે. બીજો ચોથા ભાગ દિગંબર અને લુંપકને લગતે છે; બાકીના અડધા ભાગમાં અવશિષ્ટ સાતને અધિકાર છે.*
કંથકારે અંતમાં વિષયોને વ્યક્ત કરતું વિસ્તૃત બીજક આપ્યું છે. આંચલિક વિશ્રામ( ગા. ૫૦ )ની સ્વોપ વૃત્તિ( પત્ર ૪૦ )માં પર્યુષણશશતકની ( 1) ટીકાને ઉલેખ છે..
આ કતિનું મહત્વ સમજાવવા માટે આગમહારકે શ્રી પ્રવચનપરીક્ષાની મહત્તા નામની પુસ્તિકા રચી છે. એના પૃ. ૯ માં કહ્યું છે –
“ ભગવાન મહાવીર-મહારાજના શાસનમાં પ્રતિપક્ષથી સભાકારાએ અને તે પણ કતાની હાજરી છતાં અન્ય વ્યકિતદ્વારા જય મેળવનાર બીજે કઈ પણ ગ્રંથ હેય તે આ એક જ પ્રવચનપરીક્ષા છે,
પ્રતિપક્ષથી વિજય મેળવીને ગાજતેવાજતે જે કોઈ પણ મંથ વધાવવામાં આવ્યો હોય તે તે આ પ્રવચનપરીક્ષા જ છે.
છતની સભામાં પ્રતિપક્ષની તરફેણદારી કરનારાના જ વાજિંત્રાથી જે કોઈ પણ વિવાદમય મંથનું સન્માન થયું હોય તે તે આ પ્રવચન પરીક્ષાનું જ છે. મુસલમાની સરદાર (સૂબા) તરફથી જે કોઈ પણ વિવાદગ્રંથને મહિમા કરાયા હોય તે તે આ પ્રવચનપરીક્ષા જ છે.'
આ મંથને કેટલાક કુમતિકૃદાલ ઇત્યાદિ નામે ઓળખાવે છે અને એને જલશરણ કર્યાની વાત કરે છે, પણ એમાં કંઈ વજુદ જણાતું નથી. આના કારણોમાં ન ઊતરતાં હું આ સંબંધમાં મારો નિમ્ન લિખિત લેખ જોવા વિશેષને વિનવું છું.
કુમતિમુદ્દાલ, કુમતિકુંદકુંદાલ, કુમતિમતમુદ્દાલ, ઉત્સત્રમંદકુંદાલ ઇત્યાદિ. ”+(ચાલુ) * જુઓ મારું પુસ્તક પાય( પ્રાકૃત) ભાષા અને સાહિત્ય (૫. ૨૩૯). + જુઓ શ્રી જૈન ધર્મપ્રકાશ પુ. ૬૭, અંક ૧, પૃ. ૯૭.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533810 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1952 Pustak 068 Ank 03 04 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1952 |
| Total Pages | 35 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 14 MB |