Page Text
________________
૨૦.
શ્રી ઓન ધર્મ પ્રકાશ
[ કાર્તિક સખત શી રીતે કરી લેવા તે માટે પ્રયત્ન કરે છે. અને નિયમોના બંધનમાં પોતે જકડાઈને જ ઈષ્ટ ફલની મુક્તિ મેળવી શકે છે. જગતને બધો વ્યવહાર ચાલે છે તેમાં અમુક બંધને તે પગલે પગલે પાળવા પડે છે. તે બંધનેથી જરા પણ છૂટા થયા એટલે તરત જ અથડામણ ઉત્પન્ન થાય છે. અર્થાત દુ:ખથી મુક્ત રહેવું હોય તો તેવાં અનેક બંધનો મનુષ્ય પિતાના હાથે કરી લેવા પડે છે. જે એવા બંધનથી દૂર રહે છે તે સ્વછંદી કહેવાય છે. તેને પિતાને તે વેઠવું પડે છે જ પણ બીજાને પણ કંટાળો ઉપજાવનાર બને છે. અર્થાત્ બંધન વગર તેને સ્વાતંત્રતાનો આનંદ ઉપભગવાને અધિકાર નથી. - જ્યારે સામાન્ય બાબતોમાં નિયમબદ્ધતા રાખવા માટે જગતમાં આટલો બધો આગ્રહ રાખવામાં આવે છે ત્યારે આત્માને સ્વતંત્ર અર્થાત્ મુક્ત કરવા માટે કેટલા બંધને ના પારા પિતાની આસપાસ નિર્માણ કરવા પડે તેમ છે એ વિચારવા જે એક પ્રશ્ન છે.
આત્મા હાલમાં પરવશ છે. એ ભૂલમાં અનેક જાતના કપચ્ચ સેવી અસંખ્ય કર્મના પર્વતપ્રાય સમૂહે એકઠા કરેલ છે, એ ઇંદ્રિને તાબે પડેલે છે, મોહના અનંત સમૂહની વચમાં એને વિચારવું પડે છે. એને છૂટો થવા માટે જરાપણ અવકાશ ન મળે એ જાણે પાકે બંદોબસ્ત કરી રાખેલેં હોય એવી પરિસ્થિતિ ઉત્પન્ન થએલી ત્યારે તેમાંથી મુક્તિ મેળવવી એ નાનીસૂની વાત ન કહેવાય. એના માટે તે ભગીરથ પ્રયત્નો પણ ઓછા જ કહી શકાય ! - આપણું મન ઉપર, વચન ઉપર અને શરીર ઉપર આપણે આકરા બંધને મૂકવા પડે અને આપણા મનમાં કૂડા વિચાર પણ ઉત્પન્ન ન થાય, બાલવામાં કે ઈને જરા પણ દુઃખ ઉત્પન્ન ન થાય તેમ જ આપણું આચારમાં પણ ખૂબ સંયમ રાખવો પડે કે જેથી અન્યને અડચણ ન થાય ત્યારે તે માર્ગમાં આપણે કાંઈક પ્રગતિ કરી કહેવાય. આ બધું કરવા માટે આપણા શાસ્ત્રકારોએ નિયમબદ્ધ આચારની પ્રણાલિકા નિર્માણ કરેલી છે. તે પ્રણાલીના બંધનથી આપણે પિતાને બદ્ધ કરી લેવા માટે જેટલા પ્રયતન કરીશું તેટલા થોડા જ કહેવાય. કારણ કાર્ય અત્યંત મોટું છે, આપણે માર્ગ કંટકમય છે, તેમાં અસંખ્ય કાંટા પાથરેલા છે. તે બધાઓને વટાવી સીધે માર્ગે જવું રહ્યું. એ માટે આપણે બધા કાર્યક્રમ નિયમબદ્ધ કરી નાખવા જોઈએ. આપણા નિત્ય વ્યવસાયમાં આપણે તેમ ન કરો શકીએ તે આપણે તેથી દૂર દડી જવું જોઈએ. નિવૃત્તિના સ્થાનની શોધ કરવી જોઈએ અને એમ કરી આત્માને મુક્ત કરવા માટે નવા નવા બંધને શોધવા જોઈએ. એટલા માટે જ તો અમે કહીએ છીએ કે બંધનમાં જ મુક્તિ રહેલી છે.
સંતપુરુષોએ એ માર્ગ શોધ્યો છે. તેઓ નિષ્કટક માર્ગથી વિચરે છે. આપણે પણ તેને માર્ગ શોધી તેમના જ પગલે કેમ ન ચાલીએ?
શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ-માલેગામ
| SR No. | 533739 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1947 Pustak 063 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1947 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |