Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ભાદ્રપદ
આને અર્થ એ છે કે સુત્ર અને અર્થરૂપી રનવડે પરિપૂર્ણ તેમ જ ક્ષમા અને માર્દવ એ ગુણોથી યુકત એવા કાશ્યપ ” ગોત્રના દેવદ્ધિ ક્ષમાશ્રમણને હું વંદન કરું છું.
આવા અર્થવાળી ગાથા દેવદ્ધિ ગણિ જાતે રચે અને તેમ કરી પોતાની પ્રશંસા કરે એ બનવાજોગ જ નથી, કેમ કે એ મહાનુભાવ વિશેષણોની હારમાળા લગાડી પોતાની પેટી મહત્તાને સિદ્ધ કરનાર ન હતા. આ ગાથા કેટલી પ્રાચીન છે એ નક્કી કહેવું મુશ્કેલ છે, છતાં એનું અનુમાન કરવામાં પાસવણાકંપની પ્રાચીનમાં પ્રાચીન હાથપથી અને ટીકા સહાયભૂત થઈ શકે તેમ છે.
દેવદ્ધિ ગણિ ક્ષમાશમણું તે જ નંદીના પ્રણેતા વિવાચક છે એમ કેટલાક માને છે. આ માન્યતાને આપણે વિચાર કરીશું જેથી એની સત્યતા માટે કોઈ આધાર છે કે નહિ તે જાણી શકાય.
નંદી એ આગમ ગણાય છે. જેમ યજુર્વેદ( અધ્યાય ૧૨, મંત્ર ૪)માં એ વેદનું નામ સૂચવાયાનું મનાય છે તેમ આ નંદીમાં ઉત્કાલિક શ્રતની ગણના કરતી વેળા નદીને નિર્દેશ થએલો છે. આ નદી એ એની પહેલાં રચાયેલા અંગ, ઉવંગ વગેરેમાં નિદેશાલા જ્ઞાનના સ્વરૂપની સંકલનારૂપ ગ્રન્થ છે કે સ્વતંત્ર કૃતિ, એની ચર્ચા અહીં અસ્થાને છે એટલે એ હું અહીં જતી કરું છું.
નદીમાં કોઈ સ્થળે એના કર્તાના નામને નિર્દેશ નથી. ઉપલબ્ધ સાહિત્ય જોતાં આ સંબંધમાં બે પ્રાચીન મુનિવરોના ઉલ્લેખ મળે છે –
(૧) શક સંવત ૨૯૮ માં અર્થાત ઈ. સ. ૬૭૬ માં લખાયેલી અને ઘણાખરા આધુનિક વિદ્વાનોને મતે એ વર્ષમાં જિનદાસગણિ મહત્તરને હાથે રચાયેલી–પૂર્ણ કરાયેલી નંદીચુણિ( પત્ર ૧૦ ) માં નીચે મુજબ પંક્તિ છે – ___“ एवं कयमंगलोवयारे थेरावलिकमे य दंसिए अरिहेसु त दंसितेसु दूसगणिसीसो देववायगो साधुजणहियट्टाए इणमाह ॥"
નંદીની થેરાવલીની માર્ચથી શરૂ થતી ૪૨ મી ગાથામાં દૂસ ( દૂષ્ય ) ગણિને માટે બહુવચને વપરાયું છે. એ સંબંધમાં આ ચુણિ (પત્ર ૯ ) માં “T રિ જાઉં ૨ દુરથi માથું ” એમ એની સહેતુકતા સૂચવાઈ છે. '
આ પ્રમાણેના બે ઉલેખ ઉપરથી એ જાણી શકાય છે કે જિનદાસ ગણિના મતે નંદી એ દુષ્ય ગણિના શિષ્ય દેવવાચકની કૃતિ છે. હરિભસૂરિ પણ આ જ મત ધરાવે છે, કેમ કે નંદીની વૃત્તિ( પત્ર ૨૦ )માં એમણે તે મને મજાવંતે થી શરૂ થતા ૪૩મી ગાથાની વૃત્તિમાં નીચે મુજબ ઉલ્લેખ કર્યો છે. “ જુથમાદ થrફાળો
૧. નંદીની ઘેરાવલીમાં ૩૦ મીથી ૪૦મી સુધીની ગાથાઓમાં પણ કેટલાક મુનિવરો માટે બહુવચન વ૫રાયેલું છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533713 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1944 Pustak 060 Ank 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1944 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 11 MB |