________________
૨૬૬
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ છે. એથી ઉલટું લક્ષણ જડ અજીવનું જાણવું. તે પણ રૂપી અને અરૂપી એમ બે પ્રકારના હોય છે. પુગળ રૂપી અને ધર્મ અધર્મ–આકાશાદિક અરૂપી જાણવા. એ બે તત્ત્વ ઉપરાંત પુણા પાપ, આશ્રવ, સંવર, નિજેરા, બંધ અને મોક્ષ એ સાત અવાંતર તત્ત્વ છે. તેમાંથી જે પ્રત્યેક આત્માને સંસારમાં જકડી રાખે છે તે પાપાદિક તજવા લાયક અને જે સંવરાદિક તત્વ ભવ્યાત્માઓને સંસાર બંધનથી સાવ મુકત કરી શકે છે, તે અવશ્ય આદવા લાયક છે. વળી દેવ, ગુરૂ અને ધર્મ એ ત્રણ તને સમજવા લાયક છે. રાગ દ્વેષ અને મહાદિક દુષ્ટ દેષમાત્ર જેમના સર્વથા નષ્ટ થયા હોય તે સર્વદા વીતરાગ–પરમાતમાદેવાધિદેવ જાણવા. અહિંસાદિક મહાવ્રતને પ્રમાદ રહિત પાળનારા અને સદાચારને પ્રકાશ કરી ભવ્યાત્માઓને તેમાં સ્થાપનારા નિગ્રંથ-સાધુ જનેને સુગુરૂ જાણવા તથા સમ્યગ્દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રરૂપ અથવા દાન, શીલ, તપ ને ભાવરૂપ અથવા સાધુ કે ગૃહસ્થ યોગ્ય વ્યવહારવડે જે અનંત જ્ઞાનાદિક નિશ્ચયધર્મ પામી શકાય છે, તે સર્વજ્ઞ સર્વદર્શી કથિત હેવાથી ક૯યાણકારી જાણ પ્રમાદ રહિત અખતરવા ગ્ય છે.
' જયા-દશ દષ્ટાંતે દુર્લભ મનુષ્ય ભવાદિ સુસામગ્રી પામ્યાનું શું ફળ છે? શું કરવાથી એની સાર્થકતા–સફળતા થઈ શકે છે ?
વિજયા–સ્વબુદ્ધિ બળથી હિતાહિતને નિશ્ચપ કરી લહીને યથાશક્તિ (શક્તિને ગેપચ્યા વગર) વ્રત નિયમ આદરવા અને તે વ્રત નિયમાદિકને પ્રમાદ-- રહિત સાવધાનતાથી પાળવાં, એ આ અમૂલ્ય માનવભવાદિક દુર્લભ સામગ્રી પામ્યાનું ફળ છે.
જયા-વ્રત નિયમરૂપી ચારિત્રને પાયે શી રીતે નાખવે જોઈએ?
વિજ્યા-ન્યાય, નીતિ ને પ્રમાણિકતાથી નિર્દોષ પ્રાય વ્યવસાય વડે આજીવિકા ચલાવવી, વિનય વિવેકભર્યા વતનથી કુટુંબપાલન કરવું, કામ, ક્રોધ, મેહ, મદ, હર્ષ અને અહંકાર એ છ શત્રુને દાબવા ઈ. ઈ. માર્ગાનુસાર પણાના ૩૫ લસણ તથા ગંભીરતા, કૃતજ્ઞતા, કાર્યદક્ષતા ( ચકરતા ) અને પરોપકાર રસિકતાદિક ધર્મપ્રાપ્તિ માટે જરૂરના ૨૧ ગુણ મેળવવા ભારે કાળજી રાખવી, અપરાધીનું પણ અહિત કરવા મન ન થાય, ગમે એવા સાંસારિક સુખથી વિરક્ત રહી મે ભણી જ સ્થિર લક્ષ બંધાય, ઈ લક્ષણવાળું સમકિત રત્ન સાચવટથી મેળવી ભારે કાળજીથી તેનું રક્ષણ કરવામાં આવે, એ રીતે ખરે પાયે નાંખો અને તેના ઉપર સાધુ કે ગૃહસ્થ (શ્રાવક) યોગ્ય વ્રતરૂપ-ઈમારત ચણવી ઘટે
જ્યા–એ હેતુ પાર પાડવા કેવી રીતે શરૂઆત કરવી જોઈએ ?
