Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮૨
જૈનધર્મ પ્રકાશ.
આવે તો તે સુકાતું જાય છે. દેહદ એટલે ઇચ્છા તે આત્માને ધર્મ છે. તે આત્માને સ્પષ્ટ કરે છે, કેમકે ઈચ્છાવાળા વિના ઈચ્છા હતી જ નથી.
૩ નિયતપણે સંકોચ ને વિકાસ વિગેરે જે સુર્યવિકાસી ચંદ્રવિકાસી કમળે. વિગેરેને થાય છે તે સંજ્ઞાવાળા આત્માને પ્રત્યક્ષ જણાવે છે. કેમકે સંજ્ઞા શિવાય એ વાત બની શકે નહીં અને સંજ્ઞારૂપ ધર્મ તેના ધમી આત્માને
કુટ કરે છે.
૪ મનુષ્યની જેમ વૃક્ષેમાં પણ 'તારતમ્ય રહેલું છે. જુઓ ! કેટલાક એરંડાની જેવા નીચ વૃક્ષ કહેવાય છે અને કેટલાક આંબાની જેવા ઉત્તમ વૃક્ષે કહેવાય છે. કેટલાક કાંટાની જેવા ઉત્કટ હોય છે ને કેટલાક પુપેની જેવા અત્યંત કોમળ હોય છે. કેટલાક વૃક્ષો કુટિલ (વાંક ચુકા) હોય છે ને કેટલાક સરલ (સીધા) હોય છે. કેટલાક વૃક્ષો કુજ (નીચા) હોય છે ને કેટલાક દીર્ઘ (ઉંચા-લાંબા) હોય છે. કેટલાક રાષ્ટ્ર વર્ણ ગંધ રસ ને સ્પર્શ વાળા હોય છે ને કેટલાક અશુભ વર્ણ ગંધ રસ સ્પર્શવાળા હોય છે. કેટલાક કેરી ઝાડ હોય છે અને કેટલાક નિર્વિષ હોય છે. કેટલાક ફળવાળા હોય છે ને કેટલાક નિષ્ફળ-ફળ જ ન થાય તેવા વિધ્ય હોય છે. કેટલાક ઉકરડામાં ઉગેલા હોય છે ને કેટલાક સુંદર ઉદ્યાનમાં ઉગેલા હોય છે. કેટલાક ચિરાયુષવાળા હોય છે ને કેટલાક શસ્ત્રાદિકથી અલ્પ કાળમાં મૃત્યુ પામે તેવા હોય છે. હવે વિચારે કે જે કર્મ ન હોય તો આ પ્રમાણેની વિચિત્રતા શી રીતે હોઈ શકે? કારણમાં જે વિચિત્રતા ન હોય તે કાર્યમાં વિચિત્રતા સંભવે જ નહીં. અને કમો જે છે તે કાર્યો વડે તેને કત્તા આત્માને બતાવી આપે છે. કારણકે જેમ ઘડો કુંભાર વિના હોઈ શકતા નથી તેમ કર્મ તેના કર્તા જીવવિના હોઈ શકતા નથી. આ પ્રમાણે વનસ્પતિમાં જીવત્વ સિદ્ધ થાય છે.
૫ વળી વનસ્પતિમાં સાત્મકત્વ, જયાદિ ધવડે પણ સિદ્ધ થાય છે. કેમકે રાનુગાદિના શરીરની જેમજ તેમાં પણ જન્યાદિ રહેલા છે. અનુમાનને આગળ કરીને “આગમ પણ વનસ્પતિનું સચેતનપણું સિદ્ધ કરે છે. તે આ પ્રમાણે—
જેમ મનુષ્યનું શરીર જન્ય ધર્મવાળું છે તેમ વનસ્પતિનું સારીર પણ જન્ય ધર્મવાળું છે કેમકે તે નવું ઉત્પન્ન થાય છે. આ શરીર જેમ વૃદ્ધિ ધર્મવાળું છે તેમ તે પણ વૃદ્ધિ ધર્મવાળું છે કારણકે ઉત્પન્ન થયા પછી વધે છે.
૧ ઉચ્ચ નીચપણ વિગેરે ફેરફાર ૨ ઇંદર-શુભ. ૩ મોટા આયુષ્યવાળા. ૪ શા-સિદ્ધાતો.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533329 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1912 Pustak 028 Ank 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1912 |
| Total Pages | 38 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |