Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધર્મના ચિહ.
૨૪૫
માને રેપ પણ દષ્ટિસંહ છે. આ દેષમાં સંજ્ઞા ભેદવકે અન્ય અન્ય શાસ્ત્રમાં જુદી જુદી શબ્દરચના હોવાથી તેને અગ્રાહ્ય માનવું નહીં. જેમકે જેનશામાં અહિંસા, સત્યાદિકને મહાવ્રતો કહ્યા છે અને પાતંજળાદિકે તેને નિયમે કહ્યા છે તે તેટલા ઉપરથી મહાવ્રતાદિ પ્રતિપાદક અમારા આગમ સમીચીન છે અને અકરણ નિયમાદિ પ્રતિપાદક અન્યના આગમ અસમીચીન છે, એવો આગ્રહ કરે તે પણ દષ્ટિસંમેહ છે. કેમકે સચનોનું પરસમયમાં વર્તતાં પણ સ્વસમયથી અનન્યપણું છે. વળી ચેત્ય સંબંધી ક્ષેત્ર, હિરણ્ય, ગ્રામાદિકના રક્ષણમાં શાસ્ત્રીય અધ્યવસાયના દવડે જે પ્રવૃત્ત હોય અર્થાત્ પિતે તેના ફળનો અનુપભેગી રહીને કેવળ આગમાનુસારીપણે તેની ઉપેક્ષા ન કરવાના વિચારથી ગામ ક્ષેત્રાદિ આરંભને નહિ તજત સતે સ્વપરની ભાવાપત્તિને નિવારવાના અધ્યવસાયની પ્રવૃદ્ધિથી જે તેમાં પ્રવર્તતે હોય તેને દષ્ટિસંહ દોષ લાગુ પડતો નથી. કારણ કે તેમાં અધ્યવસાય વિશદ્ધ હોવાથી દષ્ટિસંહ નથી. આ દેવ જે અંગે ઘણી જાતની વિચારણા રહેલી છે તે બહુ શ્રુતેથી સમજી લેવી.
- ૩ ત્રીજે દેષ ધર્મ પથ્યમાં અરૂચિરૂપ છે તે આ પ્રમાણે-ધર્મનું સાંભળવું-અવિપરિતાર્થનું ધારવું, તેમાં અનાદર-તત્ત્વ તે પરમાર્થ, તેને રસ તે આ સ્વાદ, તેના અનુભવમાં વિમુખો અને ધાર્મિક એવા પ્રાણીઓની સાથે આ સક્તિ (પ્રીતિનો) અભાવ–આ બધા ધર્મ પથ્યમાં અરૂચિના ચિન્હ છે. તે ધર્મ તવની જેને પ્રાપ્તિ થઈ હોય તેવા જીવમાં ન હોય.
૪ દેષ શોધતિ નામનો છે તે આ પ્રમાણે--પિતામાં અછતા એવા અસત્ય છે કોઈ પાસે સાંભળવાથી અંતઃકરણ પ્રજવલિત થઈને બહાર પણ અપ્રસન્નતા બતાવતા સતા જે કુરણ થાય અથવા અવિચારિતપણે કાંઈ પણ કાર્ય કરવાથી પિતાને દુર્ગતિ વિપાકરૂપ અત્યંત અહિતની જેનાથી પ્રાપ્તિ થાય તેવું કે ધજન્ય કાર્યનું જે પરિણામ તે ધકંતિનું ચિન્હ સમજવું. એવી કેધતિ ધર્મતત્વની પ્રાપ્તિ જેને થઈ હોય તેને ન હોય. તે પિતાના દોષ કહેનાર ઉપર પણ ક્રોધ કરેજ નહીં. કદિ દેધ થઈ જાય તે તે અ૮૫ સમયમાં શમી જાય-તેના ફળ પર્યત પહોચે નહીં. તેવા ક્રોધવડે તે કાંઈ પણ અવિચાર્યું કાર્ય તે કરે જ નહીં, તેથી ક્રોધના ફળરૂપ દુર્ગતિ તે તેને પ્રાપ્ત થાય જ નહીં. ધર્મતત્ત્વની પ્રાપ્તિવાળાને ક્રોધ બહુ અ૫–મંદ હોય છે.
ઉપર જણાવેલા ચારે પ્રકારના પાપવિકારે ધર્મતત્ત્વની પ્રાપ્તિવાળા બુદ્ધિમાન મનુષ્યમાં ઉદ્દભવે જ નહીં. તેનામાં તો ધર્મરૂપ અમૃતના પ્રભાવથી મૈચાદિક
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533328 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1912 Pustak 028 Ank 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1912 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |