Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ: ૪ અંક ૧૦, ૧૫ જાન્યુઆરી ૨૦૦૫]
[પ જીવના અંગ-ઉપાંગો, બંધારણ, વર્ણ, ગતિ, | સ્વાભાવિક ગુણોનો નાશ કરે છે, એટલે તેને પ્રમાણ, શક્તિઓ, સ્વભાવ, જેવી અનેકવિધ | ઘાતકર્મ કહે છે. જ્યારે બાકીના ચાર કર્મબાબતો નક્કી કરે છે. ટૂંકમાં નામકર્મ જીવની | આયુષ્ય, નામ, ગોત્ર અને અંતરાય કર્મ અધાતિયોનિ, અને ઉપરોકત બાબતોનું નિયંત્રો છે. | કર્મ છે. આ કર્મો આત્માના સ્વાભાવિક ગુણો નાશ
(૭) ગોત્રકર્મ : આ કર્મ જીવને ઊંચું કે 1 કરતાં નથી, પણ તેનામાં અસ્વાભાવિક ગુણો નીચું ગોત્ર આપે છે. એ અનુસાર જીવ એ | ઉત્પન્ન કરે છે. ગોત્રમાં જન્મ ધારણ કરે છે. તેની સરખામણી | આમ, પ્રત્યેક કાર્ય કરતાં જીવ પોતાના કુંભાર સાથે કરવામાં આવી છે. જેમ કુંભાર | આત્મપ્રદેશમાં સૂક્ષ્મ પુદ્ગલ પરમાણુઓને આકર્ષે સારા-નરસા ઘડા ઘડનાર છે, એ રીતે ગોત્રકર્મ | છે, એ પરમાણુઓ કર્મસ્વરૂપે બંધાય છે અને તે જીવને ગોત્રમાં સ્થાન આપે છે.
કર્મની સાથે જીવ સંબંધાય છે. આપણે જે આહાર (૮) અંતરાયકર્મ : આ કર્મ પાંચ પ્રકારે | લઈએ છીએ, તે રૂપાંતર પામીને લોહી વગેરે જીવની શક્તિ સામે અંતરાય મુકે છે. જે રીતે | ઇત્તર પદાર્થોનું સ્વરૂપ લે છે, એ રીતે કર્મ આઠ ભંડારમાંથી ધન વાપરવાનું હોય પણ ધનરક્ષક એ ! ભાગમાં તેના વિભાગોમાં વહેંચાઈને જીવ સાથે ધન વાપરતાં અટકાવનાર હોય, એ રીતે | સંબંધ સ્થાપે છે. જેમ ઔષધિની અસર લાંબાઅંતરાયકર્મ દાન, લાભ, ભોગોપભોગ અને વીર્ય ! ટૂંકા ગાળે થાય છે, એ રીતે કર્મબંધની અસર સામે અંતરાય મૂકનાર કર્મ છે. દાન અંતરાયકર્મ | લાંબા-ટૂંકા સમય સુધી પહોંચે છે. માણસને દાન દેતાં તો લાભ અંતરાયકર્મ દાન | હિંદુ અને જૈન બંને ધર્મમાં શુભ-અશુભ લેતાં અટકાવે છે. ભોગ અંતરાયકર્મ એક જ | કર્મ અને તેના પાપ-પુણ્યમાં ઉમેરો-ઘટાડો, વખત ભોગવી શકાય તેવાં દ્રવ્યો (ભોજન, જળ | પ્રારબ્ધરૂપે તેનું પ્રગટીકરણ કે પૂર્વ કાર્યથી વગેરે) સામે અને ઉપભોગ કર્મ વારંવાર ભોગવી | સંચિતરૂપે ગોઠવાયેલાં કર્મો સ્વરૂપે જીવ સાથેનો શકાય તેની સામે (ઘર, વસ્ત્ર, સ્ત્રી) અંતરાય મૂકે ! સંબંધ સ્વીકાર્યો છે. જૈનોના કર્મગ્રંથ જેવાં છે. વીર્ય અંતરાયકર્મ શારીરિક શક્તિ સામે | શાસ્ત્રોમાં કર્મના સિદ્ધાંતની અતિ સૂક્ષ્મ સમજ અવરોધ જન્માવે છે.
આપી છે. અહીં આટલી ચર્ચાથી સમાપન કરતાં આ રીતે ઉપરોકત આઠ કર્મ અને તેના | કહી શકાય કે ૧૪૮ ભેદ જૈનધર્મમાં કર્મના સિદ્ધાંતને અતિ જીવ-આત્મા-કર્મ-ભવ-પરંપરા વગેરે વચ્ચે સૂક્ષ્મતાથી સમજાવે છે. જેમાં પ્રથમ ચાર કર્મ | અતૂટ સંબંધ નિર્દોષવામાં ગ્રંથો-સંતો અને જ્ઞાન, દર્શન, વેદનીય અને મોહનીય કર્મ જીવના | અભ્યાસુઓ પ્રવૃત્ત છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 532099 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 101 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pramodkant K Shah |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |