Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ક્ષમાશ્રવણના માર્ગદર્શન નીચે તૈયાર થએલી; ત્યાર પછી છેક આ મળે મુનિશ્રી પુણવિજયજીએ અપાર પુરૂષાર્થથી જે નવી વાચનાઓ તૈયાર કરી તે જૈન ધર્મમાં અને આ સદીના સંપાદનક્ષેત્રમાં અમૂલ્ય અને અદ્વિતીય પ્રદાન લેખાશે. આમાંના બે ગ્રચૂર્ણિ સાથેનું “નદીસૂત્રમ અને વિવિધ ટીકાઓ સાથેનું “નંદીસૂત્રમ –તા અનુક્રમે ઈ. ૧૯૬૬ અને ૧૯૬૮માં છપાઈને પ્રકટ પણ હ્યાં છે. એમના આ ભગીરથ પ્રયાસને અનુલક્ષીને એમને “આગમપ્રભાકર” કહેવામાં આવ્યા છે તે ઉચિત જ છે.
સંપાદન ઉપરાંત હસ્તપ્રત ભેગી કરવી, ગોઠવવી, તેની અન્વીક્ષા કરવી, એ પણ એમની પ્રિય પ્રવૃત્તિ રહી, તે અંગેને ઈ. ૧૯૩૫માં પ્રગટ થએ ‘ભારતીય શ્રમણુસંસ્કૃતિ અને લેખનમાળા, નામક દીઘ નિબંધ આ વાતની સાખ પૂરે છે. વિવિધ કાળની હસ્તપ્રત વાંચવાની આ પ્રવૃત્તિને પરિણામે એમણે દેવનાગરી પહેલાંની બ્રાહ્મી લિપિ ઉકેલવાનું તેમજ દેવનાગરીના સદીએ બદલાલા મરોડ ઉકેલવાનું કાર્ય આત્મસાત્ કર્યું. સાથે સાથે વિવિધ સૈકાની દેવનાગરી લિપિ લખવામાં પણ એમણે નિપુણતા મેળવી લીધી. પ્રાચીન ચિત્રકળા, લિપિશાસ્ત્ર, સિક્કા, મૂતિઓ વગેરે પુરાતત્ત્વ વિષયના પણ એ અચ્છા જ્ઞાતા હતા. લિપિશાના તે એ એવા અસાધારણ અભ્યાસી હતા કે લિપિ પરથી કઈ હસ્તપ્રત કઈ સદીની હશે તેનું ચેકસ અનુમાન કરી શકતા.
સંશોધક તરીકે સાંપ્રદાયિક અને છતાં વ્યક્તિગત મત-માન્યતાઓથી મુક્ત એવી ઐતિહાસિક દષ્ટિ તેમની પાસે હતી. તુલનાત્મક અભ્યાસરીતિ અને સત્યાન્વેશી સંશોધનપ્રીતિ એમને સહજ હતાં. આથી જ એ પિતાના સંશોધન હેઠળની કૃતિની ખૂબી-ખામીનું તાટસ્થપૂણ દર્શન કરી શક્તા. ગુણગ્રાહક દષ્ટિએ એમનામાં કમળતા અને સહાનુભૂતિ પ્રગટાવ્યાં હતાં તો સત્યપાસનાએ નિર્ભયતા અને નિષ્પક્ષપાત ખીલવ્યાં હતાં. એમની સર્વાગી અન્વેષણાત્મક દ્રષ્ટિએ એમની પાસે અણિશુદ્ધ સંપાદન કરાવ્યાં છે. માઈક્રો ફિલ્મ, ફેટોસ્ટેજ તેમજ એબ્લામેન્ટ જેવી વૈજ્ઞાનિક સાધન પદ્ધતિને પણ એમણે સંશોધક તરીકે પૂર ઉપયોગ કર્યો છે.
આવા જ્ઞાનવીર સાધુપુરુષનું વ્યક્તિત્વ પણ આકર્ષક અને અદ્ભુત હતું. ચિત્તની નિવિકાર અવસ્થામાંથી પ્રગટેલી મુદ્રા હરહમેશ એમના વદન પર અતિ રહેતી. નિર્ભેળ જ્ઞાનસાધનાએ એમના વ્યક્તિત્વને અયુગ્ર બનાવ્યું હતું. પરિણામે એમની વિરતિ રસહીન કે ઉદાસ નહોતી. પણ સદા પ્રસન્નતાથી છલકાતી રહેતી. એમની સરળતા ને સમતા એમનાં વાણી-વર્તનમા સા નર્તન કર્યા કરતી. એમની અનાસક્તિએ એમને કઠેર નહિ પણ કોમળ બનાવ્યા હતા. કેઈન પણ દુઃખ જોઈ એમનું દિલ દ્રવી જતું. એમની પાસે આવનાર કઈ પણ દુખિયું પ્રશાંત થયો વગર પાછું ફરતું નહિ,
હસ્તપ્રતોનો એમને પરિગ્રહ પણ ઉદારતા અને પરોપકારનો પ્રેર્યો હતે. આથી જ કોઈ પણ અભ્યાસી કે વિદ્વાન એમની પાસે આવે કે તરત જ પિતાના સંગ્રહમાંથી, સહેજ પણ સંકોચ વગર, એ આવનારને ઉપયોગી સામગ્રી પૂરી પાડતા, આશંકા કે અવિશ્વાસનું સહેજ પણ નામ નહિ. એમની આ વૃત્તિ જ સામેની વ્યક્તિમાં પણ વિશ્વાસનું વાવેતર કરતી. વિશ્વાસથી જે વિશ્વાસ કેળવાય છે એની પ્રતીતિ એમણે પિતાના વતન દ્વારા કરાવી આપી હતી,
જુન-જુલાઈ-૯૩
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 532010 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 090 Ank 08 09 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pramodkant K Shah |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1992 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |