Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
સુરને
હંમેશા ઉપયાગ રાખતા હોય છે. એક નયથી વાત રતા ખીતે નય ગૌણુવાળા પણ પરમા` ભાષામાં એક સાથે બન્ને નયાથી નિરૂપણુ ન થાય એટલે મુખ્ય ગૌણપણે થઈ જાય છતાં સ્યાદ્વાદ મતમાં તેના વિરાધ ન હોવા જોઇએ. જેએ કેવળ એક નયને પકડી ચિંતા વ્યવહારમાં મગ્ન રહે છે અથવા નિશ્ચયમાં મણ કરે છે. તે તે બન્ને દુય છે અને એ એકાંતવાદિમિય્યાત્વિક ગણાય છે તવસ્વરૂપ પ્રાપ્ત થતું નથી. અને ભવભ્રમણ ૠતું નથી. સા–રી–ગ–મ ૫-ધ-તી ના માતે એક રસ થાય ત્યારે સ'ગીતની કળા શાભે છે તેમ સાતે નય (નૈગમ, સ ંગ્રહ, ઋજુત્ર, વ્યવહાર, ભેં ચાર પયાયિક નય અને શબ્દ સમભિરૂદ્ધ અને એવભૂત દ્રવ્યાકિનય) સભ્યલક્ષે યથાસ્થાને ગુણુસ્થાનકશ્રેણી અનુસાર જ્યાં જે ચેાગ્ય ઢાય તે રીતે ઉપયેાગ કરાય, તે રીતની સાચી સમજણું થાય ત્યારે આ આત્મા સમ્યગ્દષ્ટિપણું પ્રાપ્ત કરી શકે, સર્પગૢષ્ટિ એ જ સત્યદૃષ્ટિ. એ પ્રાપ્ત થયા પછી ગુણુસ્થાન ક્રમ અનુસાર પ્રગતિ કરતા આભા કૈવલ્ય પ્રગટાવી વીતરાગ ભાત્રમાં પરિણમી ષિદ્ધ થઇ શકે એટલે દ્રવ્યાકિનય અને પયાથિક નયા તેને યથાસ્થાને ઉપયોગમાં લેવા જોઇએ-અનુભવ પ્રાપ્ત થયા પછી અને નયનુ પ્રયેાજન રહેતુ નથી.
આ મ્રુત્યદૃષ્ટિ સમજાવા માટે સમયસાર ગ્રંથ ઉત્તમ છે છતાં તેમાં ભ્રયસ્થાન છે. એકાંતવાદમાં
વળનિશ્ચય ભાસી થઇ. વ્યવહારના ખાધ કરી સાધનાનેા ત્યાગ અપકવજ્ઞાન દશામાં કરી તે ભ્રષ્ટ નતભ્રષ્ટ થવાનું, એ માટે નય-નિક્ષેપ પ્રમાણુ એ અર્ધું યથાર્થ સમજી પછી જ અથવા કાચા પાશ પચાવવા જેવા શાસ્ત્રોને સ્પર્શી કરી શકાય નહીંતર તેનું અજણ થયું. તા ન રહે ધરના કે ન રહે ઘાટના એવી દશા થાય. કવિવર બનારસીદાસજી બહુ વિદ્વાન હતા પરંતુ તેમણે સમયસારની આત્મખ્યાતિ ટીકા કળશ શ્રીમદ્ અમૃતચંદ્રાચાર્યે લખી છે, તેનાં કળશેાની ટીકા પંડિતશ્રી રાજમલજીએ
સયસાર
તેને
અઢ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
એકાંત
છે તે ગ્રંથ તેમણે વાંચતા પ્રથમ તા તે નિશ્ચયનયાભાસમાં ખુંચી ગયા અને નગ્ન હું નાચવા માંડયા હતા તેની દવા જ્યારે ગામદ્રેસા :
જીવકાંડ ક્રર્મકાંડ તેમને વાંચવા આપ્યા અને ગુરુ સ્થાનક ક્રમ આદિ વ્યવહાર માતુ અવલે કર્યુ ત્યારે તેમના અંતરચક્ષુ ખુલી ગયા અને પાટા ઉપર ગાડી ચડી ગઇ અને સમ્યગૂદષ્ટિ પ્રાપ્ત કરી નાટક સમયસારની હિંદી પદ્યમાં અનુપમ રચના કરી તેમાં છેલ્લા અધિકારમાં ૧૪ ગુણસ્થાનકની સીડી સમયસાર રૂપ મહેલ ઉપર ચડવા રચના કરી.
સમયસાર એટલે Science of Soul એટલે આત્મવિદ્યાની સાયન્સ છે આત્મવિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે સમયસાર પ્રૌઢ ગાંભીર ગ્રંથ છે તે જેમ તેને જેમ તેમ પીરસવામાં આવે તે અર્થના અન થઇ જાય અને પચવામાં ભારે પડી જાય. સમયચારની વ્યાખ્યા સમ કહેતા સમગ્દન. ય કહેતા સમ્યગૂજ્ઞાન અને ચાર કહેતા ચારિત્ર આવા રત્નત્રય રૂપ પરિણમેલા શુદ્ધ આત્મા તે સમયસાર છે આભાત્મિક વિજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા માટે વિજ્ઞાનપશુ ઉપયેાગી થાય તેવા આ ગ્રંથ આ ગ્રંથ બીન સોંપ્રદાયિક છે તે સંબંધમાં ક જૈન સિદ્ધાંત સભાના પ્રમુખ સ્વ. શેઠ નગીનદા ઝ ગીરધરલાલ લખે છે કે
“શ્રી કુંદકુ ́દાચાર્યના બધા ગ્રંથામાં સમયસર ગ્રંથ સૌથી શ્રેષ્ઠ છે તેમણે બીજું કાંઈપણ લખ્યું ન હોત અને આ એક સમયસાર ગ્રંથ લખ્યા હોત તા પણ શ્રી કુંદકુંદાચાર્યની વિદ્વતા એટલીજ અકાત એમ હું' માનુ છું કારણકે 'સમયસાર' જે અજોડ અને અસાંપ્રદાયિક મંચ છે.'
સમયસાર ગ્રંથના આધાર લઇ ન્યાય વિદ ઉ. મ. શ્રી યશે.વિજયજી મહારાજ સાહેબે અધ્યા ભસારનાં છેલ્લા બે પ્રકરણા આત્મજ્ઞાનાધિકાર નિશ્ચયાધિકાર લખ્યા છે ચગી ની આન ધનજીએ પણ તેમના તવનામાં સ્વસમય પરસમયમાં સમય
For Private And Personal Use Only
9.
| SR No. | 531785 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 069 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1971 |
| Total Pages | 27 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |