________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
તે એ કે આ બધાં 'ના મેક્ષના સ્વરૂપને ભલે પેાતાની રીતે વર્ણવે પણુ આખરે એ અનુભવતા વિષય છે. આ સ્વરૂપ એના સાચા અર્થમાં શબ્દથો કે વર્ણન માત્રથી સમજાય એવું નથી. એ માત્ર અનુ· ભવ ગમ્ય છે. ખરી રીતે શબ્દોને વ્યવહાર ત્યાં પહેાંચતા નથી. જે પ્રમાણે આપણે આપણા દૈન ંદિન વ્યવહારમાં પણ કેટલીએક બાબતે કાઇને સમજાવી શકતા નથી. જેમ કે આપણા સુખ કે દુઃખના અનુભવે. આ માત્ર અનુભવ જન્ય છે. તે પ્રમાણે
૧૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મેાક્ષનું સ્વરૂપ પણ કાંઈક આવું જ છે. તકથી કે ચર્ચા વિચારણાથી એ સ્વરૂપ સમજાય એવું નથી. આ વિશે વિવાદ કરવા કરતાં આ બાબતમાં અનેકાન્ત દૃષ્ટિ રાખવી એ જ આ બાબતને ચર્ચામાં નહિ ખેંચી જવાના રાજમાર્ગ છે. બાકી મેક્ષ પ્રાપ્ત કરવાના ઉપાયામાં આપણે જોઇ શકયા કે સર્વદેશના એકમત છે. આપણે પણ લાંબી ચર્ચા વિચારણા કરવાને બદલે અનૈકાન્તિક દષ્ટિ સ્વીકારી એતે પામવાના ઉપાયાના વિચાર કરીએ એજ ઈષ્ટ છે.
ભાજ રાજાની એક વાત કહેવાય છે. પોતાના રાણીવાસમાં સવારના સમયે ભાજ રાજા એક સમયે ગયા, પટરાણી ક્રાઈ સાથે અંગત વાત કરતાં હો ત્યાં અચાનક જઇ ચડવાનુ થતાં તેઓની ચાલુ વાતમાં વિક્ષેપ પડયા અને પટરાણુંએ ઉચ્ચાર્યું : “વા મૂખ !'
ભાજ રાજા મેલ્યા ચાહ્યાના પાછા ફર્યાં અને વિયારમાં પડવા કે, રાણીએ મને મૂર્ખ કેમ કહ્યો ? સભામાં આવી આસન ઉપર બિરાજ્યા અને જેમ જેમ દરખારીએ અને પડતા આવતા ગયા અને પ્રચુામ કરતા ગયા તેમ તેમ તેમને ‘ઢવા મૂખ' એમ કહેતા ગયા. દરેક દરબારી તે પંડિત પેાતાની કઇ ભૂલ થઇ હશે અને તેથી પોતાને મૂર્ખ ઘો હશે તેમ માની પાતાનુ આસન લેતા ગયા.
કાલિદાસ સભામાં આવ્યા અતે ભાજ રાજાને પ્રણામ કર્યાં. તરત જ બાજરાજાએ *લેવાસને ધ્રુવા ભૂખ' એમ કહ્યું. કાલિદાસે વળતો પ્રશ્ન પૂછ્યો :
"
स्वादन् न गच्छानि इसन्न जल्पे, गत न शोचामि कृतं न मन्ये । द्वाभ्यां तृतीया न भवामि राजन् किं कारणं
भोज भवामि मूर्खः ॥
'
હું બોજ રાજા, હું ખાતાં ખાતાં ચાલતા નથી, હસતાં હસતાં ખેલતા નથી, થઇ ગયેલી ખૂાબતને યાદ કરી શાક કરતા નથી, ખીન્ન ઉપર કરેલા ઉપકારને મન પર લે નથી, અને બે જણા વાત કરતા હોય ત્યાં ત્રીજો તેની વચ્ચે પડતા નથી. તેા પછી કયા કારણુસર હું' મૂર્ખ ગણાઉં છું ? ”
ક્રાલિાસની ચતુરાઈમાં પાતાને રાણીએ મૂર્ખ કહ્યાનું કારણ ભાજ રાજાને તરત સમજાઈ ગયું !
For Private And Personal Use Only
SSSSS.
***
આત્માના પ્રાચ